Leszek Kryst
| Data i miejsce urodzenia |
20 maja 1929 |
|---|---|
| Data śmierci |
19 lutego 2022 |
| Zawód, zajęcie |
lekarz stomatolog, urzędnik państwowy, nauczyciel akademicki |
| Alma Mater | |
| Stanowisko |
wiceminister zdrowia i opieki społecznej (1984–1989) |
| Partia | |
| Odznaczenia | |
  | |
Leszek Władysław Kryst (ur. 20 maja 1929 w Warszawie, zm. 19 lutego 2022[1][2]) – polski lekarz stomatolog i urzędnik państwowy, profesor doktor habilitowany nauk medycznych, specjalista w zakresie chirurgii szczękowo-twarzowej i stomatologii, uczestnik II wojny światowej. Prorektor Akademii Medycznej w Warszawie (1981–1984) i dziekan jej I Wydziału Lekarskiego, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej (1984–1989).
Życiorys
Syn mechanika Aleksandra i Rozalii z domu Gutkowskiej[3], pochodził z rodziny robotniczej. Spokrewniony z harcerzem i żołnierzem Janem Krystem. Jeszcze przed 1939 działał w Związku Harcerstwa Polskiego, w okresie II wojny światowej uczestniczył w akcjach małej dywersji i zdobywania uzbrojenia[4]. Został żołnierzem Armii Krajowej pod pseudonimem „Wirski” (Obwód Wola AK), doszedł do stopnia starszego sierżanta[4] lub kaprala podchorążego[3]. Uczestniczył w powstaniu warszawskim na Woli i po przedostaniu się na Śródmieściu kolejno w ramach: batalionu „Miotła” (zgrupowanie „Radosław”), następnie niesformalizowanej grupy Henryka Krzyżanowskiego „Pantery”, która weszła pod dowództwo batalionu „Miłosz” (podobwodu „Sławbor”, odcinek wschodni; został tam nieformalnym zastępcą szefa plutonu)[3]. W powstaniu stracił brata Jerzego i kilkukrotnie odniósł rany, w tym przejściowo stracił słuch i odniósł ciężkie poparzenia. Uczestniczył m.in. w akcji odbijania więźniów z Pawiaka i zdobyciu budynku YMCA[4]. Następnie przebywał w jenieckim obozie karnym Stalag X B w Sandbostel. Dołączył do 2 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii, gdzie ukończył szkołę polską w Cannon Hall i zdał maturę[1]. Osiągnął rangę pułkownika w stanie spoczynku[2].
W 1947 powrócił do Polski, trzy lata później został absolwentem Państwowego Liceum Techniki Dentystycznej w Warszawie. Studiował na Akademii Medycznej w Warszawie na Oddziale Stomatologicznym (1950–1954) i Wydziale Lekarskim (1960–1964). Od 1954 pracował jako zastępca asystenta w Klinice Stomatologii Zachowawczej AM, doszedł na tej uczelni do stanowiska profesora zwyczajnego Kliniki Chirurgii Szczękowo-Twarzowej i Stomatologicznej (1986). W 1965 roku uzyskał stopień doktora nauk medycznych na podstawie pracy Badania laboratoryjne fizyko-chemicznych własności cementów krzemowych, w tymże roku podjął pracę na Akademii Medycznej we Wrocławiu. W 1972 habilitował się po przedstawieniu rozprawy pt. Zmiany morfologiczne w stawach skroniowo-żuchwowych ludzi[1]. W 1978 został profesorem nauk medycznych[5]. Na Akademii Medycznej w Warszawie zajmował stanowiska kierownika Kliniki Chirurgii Szczękowo-Twarzowej i Stomatologicznej (potem I Kliniki Chirurgii Szczękowo-Twarzowej) (1972–1999), dyrektora Instytutu Stomatologii (1972–1981), dziekana I Wydziału Lekarskiego (1975–1978), prorektora uczelni ds. dydaktyczno-wychowawczych (1978–1981). Objął stanowisko profesora w Centralnego Instytutu Ochrony Pracy[5].
W ramach stomatologii uzyskał specjalizacje ze stomatologii zachowawczej, chirurgii szczękowej i chirurgii stomatologicznej, a w ramach medycyny – w anestezjologii[1]. W pracy naukowej zajmował się tematyką chirurgii szczękowo-twarzowej oraz stomatologią[5], w tym zwłaszcza epidemiologii, diagnostyki i leczenia nowotworów złośliwych twarzy, szczęk, jamy ustnej, leczeniu guzów zębopochodnych i zmian kostnych szczęk, implantologii stomatologicznej, leczeniu złamań części twarzowej czaszki, leczeniu chirurgicznym wad twarzowo-szczękowo-zgryzowych. Autor ponad 150 prac naukowych, w tym podręczników „Chirurgia szczękowo-twarzowa”, „Atlas zabiegów chirurgii stomatologicznej” i „Znieczulenie w praktyce stomatologicznej”. Był założycielem i prezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Chirurgii Jamy Ustnej i Chirurgii Szczękowo-Twarzowej oraz Europejskiego Towarzystwa Chirurgów Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowych (EACMFS). Przez trzy kadencje zasiadał w zarządzie Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego[1], wszedł w skład władz Stowarzyszenia Autorów Książek Medycznych[5].
Wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od stycznia 1984 do maja 1989 zajmował stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej[6].
Zamieszkał w Kaniach. Działał w Związku Powstańców Warszawskich[7]. 11 marca 2022 pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[8].
Odznaczenia
Odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych (w trakcie powstania warszawskiego), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2004)[9], Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem Zasłużony Nauczyciel Akademicki, Medalem Zasłużony Pracownik Służby Zdrowia, a także Złotą Honorową Odznaką Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego. Wielokrotnie wyróżniany nagrodami Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej oraz Rektora Akademii Medycznej w Warszawie[1].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 W wieku 93 lat zmarł prof. dr hab. n. med. Leszek Kryst. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne, 22 lutego 2022. [dostęp 2025-04-24].
- 1 2 Nekrolog. wyborcza.pl, 24 lutego 2022. [dostęp 2025-04-24].
- 1 2 3 Leszek Kryst. 1944.pl. [dostęp 2025-04-24].
- 1 2 3 Archiwum historii mówionej: Leszek Kryst „Wirski”. 1944.pl. [dostęp 2025-04-24].
- 1 2 3 4 Dr hab. Leszek Władysław Kryst, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2025-04-24].
- ↑ Kochański 2022 ↓, s. 287.
- ↑ Odszedł Leszek Kryst ps. „Wirski”. powstanie1944.pl. [dostęp 2025-04-24].
- ↑ Nekrolog. wyborcza.pl, 7 marca 2024. [dostęp 2025-04-24].
- ↑ M.P. z 2004 r. nr 51, poz. 866
Bibliografia
- Aleksander Kochański: Polska 1944–1991. Informator historyczny. Struktury i ludzie. T. 1. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-465-1. [dostęp 2025-04-24].