Lyke-Wake Dirge

Lyke-Wake Dirge

 Wielka Brytania

Tekst

anonim

Lyke-Wake Dirge (ang. lyke „zwłoki”, archaizm z języka średnioangielskiego; wake „czuwanie”; dirge „pieśń żałobna”)[1] – anonimowa pieśń żałobna z XIV wieku śpiewana do XVII wieku w trakcie tradycyjnego czuwania przy zwłokach przed pochówkiem w hrabstwie Yorkshire w północno-wschodniej Anglii[2]. Zwracano uwagę, że mimo chrześcijańskiego charakteru występują w niej archaiczne motywy związane z mitologią germańską i mitologią nordycką[1][3].

Historia i treść

Tekst pieśni został spisany w 1686 przez Johna Aubreya (1626–1697)[4], lecz zawiera elementy wcześniejsze, pochodzące ze średniowiecza[1]. Według Aubreya Lyke-Wake Dirge było śpiewane w Yorkshire do ok. 1616–1624 przez kobiety, które zbierały się przy zwłokach specjalnie w tym celu[5][6]. Jest to modlitwa za zmarłego i opis wędrówki duszy do czyśćca przez Whinneymoor, pustkowie porośnięte kolcolistem, a następnie Most Trwogi (ang. Brig o’ Dread)[1][5]. Mogą przez niego przejść bez szwanku tylko ci, którzy dali buty ubogiemu lub napoili ubogiego[5]. Refren brzmi: „Niech Chrystus przyjmie twoją duszę” (ang. and Christ recieve thy Sawle)[4][5]. W oryginalnym wierszu dominują trocheje i jamby[2].

Utwór występuje w kilku wersjach, m.in. w wersji z manuskryptu Johna Aubreya w dialekcie Yorkshire[6][7] i wariantach opublikowanych przez Waltera Scotta w zbiorze The Minstrelsy of the Scottish Border (1802)[4] oraz Roberta Gravesa w zbiorze The English Ballad (1927, wydanie poprawione English and Scottish Ballads, 1957)[3]. Oryginalna melodia nie jest znana[1].

Odniesienia w kulturze

Jeden z widoków Lyke Wake Walk w Parku Narodowym North York Moors w Yorkshire w Anglii

Lyke-Wake Dirge wykorzystali m.in. Igor Strawinski w Kantacie (1951–1952)[8] oraz duński kompozytor Vagn Holmboe w utworze A Lyke-Wake Dirge (op. 110a, 1972)[9]. W latach 60. XX wieku pieśń została spopularyzowana przez brytyjskie zespoły folkowe, początkowo The Young Tradition (1966), następnie The Pentangle (1969), ze współcześnie skomponowaną muzyką opartą na melodii pochodzącej za Szkocji[1][7]. W 2014 powstał singiel w wykonaniu Matta Berningera i Andrew Birda[10], a w 2022 aranżacja Stef Conner wykonywana przez brytyjski chór The Marian Consort[11][12]. Utwór bywa śpiewany z akompaniamentem lub a cappella[9]. Pewne podobieństwo do Lyke-Wake Dirge wykazuje ballada angielskiego poety Algernona Charlesa Swinburne’a A Lyke-Wake Song, opublikowana w 1889[13][14].

W 1955 tytuł pieśni stał się źródłem nazwy tzw. Lyke Wake Walk, wyczerpującej, 64-kilometrowej trasy turystycznej przez pustkowia w Parku Narodowym North York Moors w North Yorkshire, której symbolem jest trumna i po której ukończeniu tradycyjnie otrzymuje się kondolencje[15][16].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 Ian Pittaway: The Lyke-Wake Dirge: the revival of an Elizabethan song of the afterlife. earlymusicmuse.com, 3 stycznia 2016. [dostęp 2025-03-11]. (ang.).
  2. 1 2 Carol Rumens: Poem of the Week: The Lyke-Wake Dirge. „The Guardian”, 16 lutego 2009. [dostęp 2025-03-11]. (ang.).
  3. 1 2 Arthur Newman. Robert Graves and the Modern Ballad Tradition. „Gravesiana: The Journal of the Robert Graves Society”. Vol. 3, Number 4, s. 732–733, Winter 2013. Oxford, England: Robert Graves Society. ISSN 1368-1095. [dostęp 2025-03-11].
  4. 1 2 3 The Lyke-Wake Dirge by Frank Sidgwick. public-domain-poetry.com. [dostęp 2025-03-11]. (ang.).
  5. 1 2 3 4 Lyke-Wake Dirge. oxfordreference.com. [dostęp 2025-03-11]. (ang.).
  6. 1 2 The Lyke Wake Dirge: Version 1. yorkshirefolksong.net. [dostęp 2025-03-11]. (ang.).
  7. 1 2 The Lyke Wake Dirge. mainlynorfolk.info. [dostęp 2025-03-11]. (ang.).
  8. ↑ Eric Walter White: Stravinsky. The Composer and His Works. Berkeley: University of California Press, 1984, s. 468. OCLC 12894710.
  9. 1 2 Vagn Holmboe, A Lyke-Wake Dirge, Op. 110a (1972). wisemusicclassical.com. [dostęp 2025-03-11]. (ang.).
  10. ↑ A Lyke Wake Dirge – Single. Matt Berninger, Andrew Bird. music.apple.com. [dostęp 2025-03-11]. (ang.).
  11. ↑ The Lyke Wake Dirge. stefconner.com. [dostęp 2025-03-15]. (ang.).
  12. ↑ The Marian Consort. leedsconcertseason.co.uk, 2022. [dostęp 2025-03-15]. (ang.).
  13. ↑ Grace E. Ellis: Swinburne and Ballad Imitations. University of California, 1922, s. 50. OCLC 908006338.
  14. ↑ Algernon Charles Swinburne: A Lyke-Wake Song. cdnc.ucr.edu. [dostęp 2025-03-11]. (ang.).
  15. ↑ Chris Scaife: The Big Routes: Lyke Wake Walk. ukhillwalking.com, 20 lipca 2022. [dostęp 2025-03-11]. (ang.).
  16. ↑ Peter Ross: Sole searching: the Lyke Wake Walk, North York Moors. „The Guardian”, 20 września 2018. [dostęp 2025-03-11]. (ang.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.