Mężec cyjanoszczęki
| Ephebopus cyanognathus | |
| West et Marshall, 2000 | |
 Samiec | |
 Samica | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Infrarząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mężec cyjanoszczęki |
Mężec cyjanoszczęki[1] (Ephebopus cyanognathus) – gatunek pająka z infrarzędu ptaszników i rodziny ptasznikowatych (Theraphosidae). Endemit Gujany Francuskiej.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 2000 roku przez Ricka C. Westa i Samuela Marshalla[2][3]. Jako lokalizację typową wskazano rezerwat przyrody Trésor w gminie Roura w Gujanie Francuskiej. Epitet gatunkowy oznacza w zlatynizowanej grece „błękitnoszczęki” i odnosi się do ubarwienia szczękoczułków tego pająka[3]. Według wyników analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Westa i współpracowników w 2008 roku tworzy on w obrębie rodzaju klad z E. foliatus i E. uatuman cechujący się obecnością żółtych obrączek na odnóżach[4].
Morfologia
Pająk ten osiąga od 40[4] do 55 mm długości ciała i do około 140 mm rozpiętości odnóży[5]. Osobniki młode są ubarwione jaskrawo – karapaks jest czarny z ciemnozielonym połyskiem, opistosoma (odwłok) ma metaliczny połysk złocistozielony lub jasnozielony, szczękoczułki mają barwę członów nasadowych metalicznie niebieską, a odnóża są różowe z żółtymi obrączkami między udami i rzepkami oraz żółtą plamką między nadstopiem a czarną stopą[5][6]. U dorosłych osobników dominuje ubarwienie brązowe do czarnobrązowego, szczękoczułki mają człony nasadowe ciemnoniebieskie u samic i różowofioletowe u samców, zachowane są natomiast żółte obrączki między udami i rzepkami wszystkich odnóży[4][3][5]. Dłuższy niż szeroki karapaks ma lekko wyniesioną część głowową, wyraźne rowki głowowe i tułowiowe, prostą i głęboką, okrągłą jamkę oraz wyraźny, szerszy niż długi, równomiernie wysklepiony wzgórek oczny[4][3]. Brak jest nadustka. Szczękoczułki mają od 11 do 14 ząbków na przednich krawędziach bruzd[3]. Włoski parzące zlokalizowane są w łatce w odsiebnej części przednio-bocznej powierzchni ud nogogłaszczków[7][4][8]. Kolejność par odnóży od najdłuższej do najkrótszej to: I, IV, II, III[4][3].
Samce mają na goleniach pierwszej pary odnóży apofizy (haki) goleniowe złożone z dwóch gałęzi, z których krótsza ma pojedynczy megakolec na powierzchni wewnętrznej, a dłuższa pojedynczy megakolec położony przedwierzchołkowo[3]. Nogogłaszczki samca cechuje gruszkowaty do kulistego bulbus[3][4] z długim, smuklejszym i bardziej wyprostowanym niż u E. uatuman, na szczycie lekko ku górze zakrzywionym embolusem. Genitalia samicy zawierają dwie szeroko odseparowane, przysadziste, kolumnowate spermateki, najszersze u podstawy, zwężone pośrodkowo i dalej rozszerzone w płaty wierzchołkowe o zaokrąglonych krawędziach dystalnych[4].
Ekologia i występowanie
Gatunek neotropikalny, endemiczny dla Gujany Francuskiej[2][4], wydaje się jednak stosunkowo szeroko rozprzestrzeniony w tym kraju. Podawany z gmin Roura, Kourou, Montsinéry-Tonnegrande, Maripasoula i Saül. Zamieszkuje równikowe lasy deszczowe położone na terenach wyżynnych, w tym w górach Chevaux i Tresor. Zasiedla całkowicie zacienione stanowiska na stromych stokach, zwykle położone na rzędnych od 200 do 300 m n.p.m. Norki wykopuje zwykle w całorocznie wilgotnych glebach gliniastych i laterytowych, ale obserwowano także oprzęd tego gatunku wśród obumarłych liści rośliny 20 cm nad poziomem gruntu[4].
Hodowla
Dorosły osobnik wymaga terrarium o minimalnych wymiarach 30×30×35 cm[5] z grubą na kilkanaście cm warstwą podłoża[6]. Zaleca się temperaturę od 23 do 27 °C oraz wilgotność 70–80%[5][6]. Preferowane jest karmienie ruchliwymi owadami[5]. Samica buduje kokon zwykle od 2 do 3 miesięcy po kopulacji. Zawiera on zazwyczaj od 100 do 120 jaj[6]. Ptasznik ten jest stosunkowo słabo jadowity, jednak ze względu na szybkość i agresywność nie jest zalecany dla początkujących[6][5].
Przypisy
- ↑ Dominik M. Szymański i inni, Ptasznikowate (Theraphosidae). Etymologia nazw naukowych i propozycja nazw zwyczajowych, Kraków: Ridero, 2025, s. 99-100, ISBN 978-83-8414-021-5 (pol.).
- 1 2 Gen. Ephebopus Simon, 1892. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern. [dostęp 2022-08-21].
- 1 2 3 4 5 6 7 8 R.C. West, S.D. Marshall. Description of two new species of Ephebopus Simon, 1892 (Araneae, Theraphosidae, Aviculariinae). „Arthropoda”. 8 (2), s. 6–14, 2000.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 R.C. West, S.D. Marshall, C.S. Fukushima, R. Bertani. Review and cladistic analysis of the Neotropical tarantula genus Ephebopus Simon 1892 (Araneae: Theraphosidae) with notes on the Aviculariinae. „Zootaxa”. 1849, s. 35–58, 2008. Magnolia Press. DOI: 10.11646/zootaxa.1849.1.3.
- 1 2 3 4 5 6 7 Ephebopus cyanognathus. [w:] Terrarium.com.pl [on-line]. [dostęp 2022-08-21].
- 1 2 3 4 5 Ephebopus cyanognathus. [w:] Ptasznik.pl [on-line]. [dostęp 2022-08-21].
- ↑ Y. Cifuentes, R. Bertani. Taxonomic revision and cladistic analysis of the tarantula genera Tapinauchenius Ausserer, 1871, Psalmopoeus Pocock, 1985, and Amazonius n. gen. (Theraphosidae, Psalmopoeinae). „Zootaxa”. 5101 (1), s. 1–123, 2022. DOI: 10.11646/zootaxa.5101.1.1.
- ↑ Rainer Foelix, Bastian Rast, Bruno Erb. Palpal urticating hairs in the tarantula Ephebopus: fine structure and mechanism of release. „The Journal of Arachnology”. 37 (3), s. 292–298, 2009. DOI: 10.1636/sh08-106.1.