Młyn wodny Kołaczew w Złotym Potoku

Młyn wodny Kolaczew

nr rej. PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.272500
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Złoty Potok
Typ budynku	młyn wodny
Ukończenie budowy	1807
Ważniejsze przebudowy	1928, lata 50. XX wieku
Położenie na mapie gminy Janów Młyn wodny Kolaczew
Położenie na mapie Polski Młyn wodny Kolaczew
Położenie na mapie województwa śląskiego Młyn wodny Kolaczew
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego Młyn wodny Kolaczew
50°41′53″N 19°25′25″E/50,698056 19,423611

Młyn wodny Kołaczew – zabytkowy budynek drewniany dawnego młyna wodnego z 1807 roku w Złotym Potoku, w gminie Janów, w powiecie częstochowskim, w województwie śląskim.

Młyn znajduje się nad źródłowym odcinkiem rzeczki Wiercicy, w miejscu, w którym ta wypływa z niewielkiego zbiornika zaporowego, zwanego Stawem Zielonym^[1]. Grobla, tworząca staw, zapewniała odpowiedni spadek wody, niezbędny do poruszania koła wodnego. Wznosi się w ścisłym sąsiedztwie drogi wojewódzkiej nr 793, biegnącej w tym miejscu lewym brzegiem Wiercicy, ok. 1,5 km na południowy zachód od centrum Złotego Potoku^[1].

Młyn położony jest na terenie Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd, w granicach rezerwatu przyrody Parkowe^[1].

Według danych historycznych na rzece Wiercicy w rejonie Złotego Potoku istniało sześć młynów wodnych, z których zachował się jeden – Kołaczew^[2]. Pierwsze wzmianki pisemne o tym młynie pochodzą z 1473 r., kiedy jego młynarzem był Piotr Palis, a właścicielem Piotr Potocki, rycerz ze Szreniawy. Młyn, znajdujący się przy granicy Parku Parkowego, został wybudowany w 1807 roku. Na mapach Królestwa Polskiego z 1839 r. figuruje pod nazwą Kołaczew^[3]. Za czasów Raczyńskich zarządcą był M. Chuściel, a w okresie międzywojennym jego córka. Po II wojnie światowej młyn wodny został upaństwowiony i prowadzony przez Gminną Spółdzielnię Produkcyjną. W latach 50. XX w. usunięto koło wodne, a maszyny zasilano energią elektryczną^[4][5]. W 1928 r. po pożarze został odbudowany. Młyn jest własnością prywatną i nie działa, zachowała się turbina Peltona^[6].

Nazwa młyna wodnego Kołaczew pochodzi od charakterystycznego odgłosu klekotu, jaki wydaje podczas pracy. Podawane jest i inne pochodzenie, które wywodzi się od koła, które przypomina o swojej pracy dla dobra wszystkich^[3].

Wspomnianą groblą Stawu Zielonego, koło młyna, biegną czerwone znaki Szlaku Orlich Gniazd oraz żółte znaki Szlaku Zamonitu – dwóch głównych pieszych szlaków turystycznych Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Biegnie nią również szlak rowerowy Zygmunta Krasińskiego^[1].

Młyn Kołaczew leży na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.

W pobliżu młyna wodnego w Kołaczewie znajdują się m.in. Źródło Spełnionych Marzeń, Grota Niedźwiedzia oraz obelisk upamiętniający mjra Jana Wrzoska, poległego tu w pierwszych dniach II wojny światowej^[7].