Makalata

Makalata
	Makalata
	Husson, 1978
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
Nadrodzina	Octodontoidea
Rodzina	kolczakowate
Podrodzina	kolczaki
Plemię	Echimyini
Rodzaj	makalata
	Typ nomenklatoryczny
	Nelomys armatus I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1838 (= Echimys didelphoides A.G. Desmarest, 1817)
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście

Makalata^[2] (Makalata) – rodzaj ssaków z podrodziny kolczaków (Echimyinae) w obrębie rodziny kolczakowatych (Echimyidae).

Rozmieszcenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Kolumbii, Wenezueli, na Trynidadzie i Tobago, w Gujanie, Surinamie, Gujanie Francuskiej, Brazylii, Boliwii, Peru i Ekwadorze^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 150–280 mm, długość ogona 158–242 mm; masa ciała 340–405 g^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1978 roku holenderski teriolog Antonius Marie Husson w książce swojego autorstwa o tytule Ssaki Surinamu^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) makalata czerwononosa (M. didelphoides).

Etymologia

Makalata: lokalna, surinamska nazwa Maka-alata dla kolczaków^[1].

Podział systematyczny

Wyróżniany przez niektóre ujęcia systematyczne Makalata obsura^[6]^[3]^[5] w świetle ostatnich badań stanowi nomen dubium ponieważ okaz typowy zaginął a oryginalny opis jest zbyt niejasny, aby ustalić, do jakiego gatunku należy^[7]^[8]^[9]; w takim ujęciu do rodzaju należą następujące gatunki^[10]^[2]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[11]
	Makalata macrura	(J.A. Wagner, 1842)	makalata długoogonowa	gatunek monotypowy	południowo-wschodnia Kolumbia, wschodni Ekwador, północno-środkowe i wschodnio-środkowe Peru, południowa Wenezuela i Brazylia (do lewego brzegu dolnego biegu rzeki Rio Negro i dolnego biegu rzeki Madeira	DC: 12–28 cm DO: 17–24 cm MC: 340–400 g	LC
	Makalata didelphoides	(A.G. Desmarest, 1817)	makalata czerwononosa	gatunek monotypowy	północna Wenezuela, Trynidad i Tobago, region Gujana oraz Brazylia (na wschód od rzeki Rio Negro i rzeki Madeira, na wschód do Ceará), na południowy zachód do północno-wschodniej Boliwii	DC: 15–25 cm DO: 15,8–23 cm MC: do 405 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 3 A.M. Husson: The mammals of Suriname. Leiden: E. J. Brill, 1978, s. 445. ISBN 90-04-05819-2. (ang.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 294. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 580. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 P.-H. Fabre, J. Patton & Y. Leite: Family Echimyidae (Hutias, Coypu South and American Spiny-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 633–634. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
1 2 D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Makalata. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-25].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 372. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ L.H. Emmons & J.L. Patton: Genus Makalata Husson, 1978. W: J.L. Patton, U.F.J. Pardiñas & G. D’Elía (redaktorzy): Mammals of South America. Cz. 2: Rodents. Chicago: University of Chicago Press, 2015, s. 910. ISBN 978-0-226-16957-6. (ang.).
↑ A.L. Pereira, S.M. Malcher, C.Y. Nagamachi, A.C.P. de Souza & J.C. Pieczarka. Karyotypic diversity within the genus Makalata (Echimyidae: Echimyinae) of Brazilian Amazon: Chromosomal evidence for multiple species. „PLoS ONE”. 15 (7), s. e0235788, 2021. DOI: 10.1371/journal.pone.0235788. (ang.).
↑ C.L. Miranda, M. da Silva Nunes, I.P. Farias, M.N.F. da Silva, R.V. Rossi, E. Eler, E. Feldberg, R.D.F. da Silva, T.G. de Oliveira, C.Y. Nagamachi & J.C. Pieczarka. A molecular and chromosomic meta-analysis approach and its implications for the taxonomy of the genus Makalata Husson, 1978 (Rodentia, Echimyidae) including an amended diagnosis for M. macrura (Wagner, 1842). „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 59 (8), s. 2387–2409, 2021. DOI: 10.1111/jzs.12573. (ang.).
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-05-10]. (ang.).
↑ Taxonomy: Makalata – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-05-10]. (ang.).

[11] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Husson-1] 1 2 3 A.M. Husson: The mammals of Suriname. Leiden: E. J. Brill, 1978, s. 445. ISBN 90-04-05819-2. (ang.).

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 294. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 580. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Fabre&inni-4] 1 2 3 4 5 P.-H. Fabre, J. Patton & Y. Leite: Family Echimyidae (Hutias, Coypu South and American Spiny-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 633–634. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] 1 2 D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Makalata. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-25].

[amw-6] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 372. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[emm&pat-7] L.H. Emmons & J.L. Patton: Genus Makalata Husson, 1978. W: J.L. Patton, U.F.J. Pardiñas & G. D’Elía (redaktorzy): Mammals of South America. Cz. 2: Rodents. Chicago: University of Chicago Press, 2015, s. 910. ISBN 978-0-226-16957-6. (ang.).

[per&inni-8] A.L. Pereira, S.M. Malcher, C.Y. Nagamachi, A.C.P. de Souza & J.C. Pieczarka. Karyotypic diversity within the genus Makalata (Echimyidae: Echimyinae) of Brazilian Amazon: Chromosomal evidence for multiple species. „PLoS ONE”. 15 (7), s. e0235788, 2021. DOI: 10.1371/journal.pone.0235788. (ang.).

[mir&inni-9] C.L. Miranda, M. da Silva Nunes, I.P. Farias, M.N.F. da Silva, R.V. Rossi, E. Eler, E. Feldberg, R.D.F. da Silva, T.G. de Oliveira, C.Y. Nagamachi & J.C. Pieczarka. A molecular and chromosomic meta-analysis approach and its implications for the taxonomy of the genus Makalata Husson, 1978 (Rodentia, Echimyidae) including an amended diagnosis for M. macrura (Wagner, 1842). „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 59 (8), s. 2387–2409, 2021. DOI: 10.1111/jzs.12573. (ang.).

[mdd-10] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-05-10]. (ang.).

[12] Taxonomy: Makalata – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-05-10]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[a]

[11]