Malgasze

Malgasze
Ilustracja
Malgaska rodzina
Populacja

20 mln

Miejsce zamieszkania

Madagaskar

Język

malgaski, francuski

Religia

chrześcijaństwo (protestantyzm, katolicyzm), islam, wierzenia tradycyjne

Grupa

ludy austronezyjskie

Pokrewne

(językowo) Ma’anyan

Mapa grupy etnicznej
Grupy etniczne Madagaskaru
Merina

Malgasze – autochtoniczna ludność Madagaskaru. Naród ten liczy ok. 20 mln osób. Posługują się językiem malgaskim, wyznają w większości chrześcijaństwo.

Na etnogenezę Malgaszów złożyła się przede wszystkim ludność austronezyjska, która przybyła z Archipelagu Malajskiego (w szczególności z południowego Borneo[1]) w okresie od VII do XIII w. n.e. (według starszej propozycji – ok. V w.)[2], a także negroidalni (czarnoskórzy) osadnicy z Afryki (pochodzenia Bantu)[3]. Istnieje możliwość, że w migracji wczesnej ludności malgaskiej uczestniczyły też inne grupy austronezyjskie, zwłaszcza Malajowie i Jawajczycy[4]. Prawdopodobne jest też, że migracja rozpoczęła się przed VII w. i następowała falami na przestrzeni kilku stuleci[5]. Same pierwsze kontakty między Afryką Wschodnią a Azją Południowo-Wschodnią sięgają jeszcze wcześniejszego okresu, o czym świadczą fakty biologiczne i cechy kultury materialnej[6].

Zalążki języka i społeczności malgaskiej mogły się ukształtować już na Borneo, jeszcze zanim wczesna ludność malgaska dotarła do regionu Afryki Wschodniej[7]. Niewykluczone, że migranci z Borneo spędzili pewien czas w Afryce kontynentalnej, a dopiero później zasiedlili Madagaskar[8]. O ile Austronezyjczycy i Bantu mogli pojawić się na Madagaskarze wskutek osobnych migracji, to stosunkowa jednorodność językowa i genetyczna Madagaskaru daje podstawy, by sądzić, że Malgasze trafili na wyspę już jako grupa mieszanego pochodzenia[9]. Pewne dane leksykalne sugerują, że po okresie migracji Malgasze wciąż utrzymywali kontakt z Azją Południowo-Wschodnią[10].

Oprócz chrześcijaństwa (katolicyzmu i protestantyzmu) oraz islamu w odmianie sunnickiej występują rodzime wierzenia oparte na kulcie przodków[11]. Podstawę gospodarki tworzy rolnictwo, a główną rośliną żywieniową jest ryż[11].

Choć wszyscy Malgasze posługują się jednym językiem, tj. malgaskim (będącym przedstawicielem rodziny austronezyjskiej), to wyróżnia się wśród nich szereg grup etnicznych (przeważnie osiemnaście), które używają różnych dialektów[12]. Dialekty malgaskie są w większości wzajemnie zrozumiałe[13]. Różnice między grupami malgaskimi dotyczą także kultury i typu antropologicznego, który jest zależny od tego, jaką część ich przodków stanowili osadnicy z Azji Południowo-Wschodniej, a jaką Bantu. Pod względem językowym są blisko spokrewnieni z indonezyjskim ludem Ma’anyan[14]. Związek językowy między Malgaszami a ludnością Kalimantanu (w szczególności Ma’anyan) został stwierdzony w XX w.[15] Miejsce narodzin języka malgaskiego zlokalizowano w południowo-wschodniej części Borneo[16]. Ma’anyan (lub pobliskie ludy Borneo) uchodzą za najważniejszą spośród grup, które przyczyniły się do indonezyjskiej genezy Malgaszów[17]. Badania genetyczne pozwoliły bliżej powiązać ludność Madagaskaru z ludem Bandżarów[14][18].

Największą grupą etniczną, bo stanowiącą prawie jedną czwartą społeczeństwa, są zamieszkujący centralny Madagaskar Merina, pochodzenia głównie indonezyjskiego. Z kolei drugą co do wielkości są mieszkańcy wybrzeża, pochodzenia indonezyjsko-afrykańsko-arabskiego, zwani Betsimisaraka.

Przypisy

  1. ↑ Adelaar 2006b ↓, s. 220–221; Adelaar 2009b ↓, s. 160; Kumar 2011 ↓, s. 89.
  2. ↑ Adelaar 1989 ↓, s. 32–35; Adelaar 2006a ↓, s. 83–84; Adelaar 1995 ↓, s. 327–328.
  3. ↑ Adelaar 2016 ↓, s. 78–80.
  4. ↑ Kumar 2011 ↓, s. 90–91.
  5. ↑ Kumar 2011 ↓, s. 91–93.
  6. ↑ Adelaar 2009b ↓, s. 163.
  7. ↑ Adelaar 2017 ↓.
  8. ↑ Adelaar 2006b ↓, s. 226; Adelaar 2009a ↓, s. 727; Adelaar 2009b ↓, s. 164; Goodman, Jungers i Simeonovski 2014 ↓, s. 41.
  9. ↑ Adelaar 2016 ↓, s. 77–80.
  10. ↑ Adelaar 2006a ↓, s. 86; Adelaar 1989 ↓, s. 35; Adelaar 2017 ↓, s. 443–444.
  11. 1 2 Malgasze, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2024-04-27].
  12. ↑ Kikusawa 2009 ↓, s. 674; Steinhauer 2005 ↓, s. 79.
  13. ↑ Adelaar 2009a ↓, s. 717; Goodman, Jungers i Simeonovski 2014 ↓, s. 38.
  14. 1 2 Pradiptajati Kusuma i inni, Contrasting Linguistic and Genetic Origins of the Asian Source Populations of Malagasy, „Scientific Reports”, 6, 2016, s. 26066, DOI: 10.1038/srep26066, ISSN 2045-2322, PMID: 27188237, PMCID: PMC4870696, OCLC 6052532768 [dostęp 2025-05-27] (ang.).
  15. ↑ Kumar 2011 ↓.
  16. ↑ Adelaar 2006b ↓, s. 205; Adelaar 2009a ↓, s. 717; Adelaar 2017 ↓, s. 441–442.
  17. ↑ Kumar 2011 ↓, s. 89, 93.
  18. ↑ Nicolas Brucato i inni, Malagasy Genetic Ancestry Comes from an Historical Malay Trading Post in Southeast Borneo, „Molecular Biology and Evolution”, 33 (9), 2016, s. 2396–2400, DOI: 10.1093/molbev/msw117, ISSN 1537-1719, PMID: 27381999, PMCID: PMC4989113, OCLC 6778724594 [dostęp 2025-05-27] (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.