Maria Bor-Myśliborska

Maria Bor-Myśliborska

Imię i nazwisko urodzenia	Maria Stanisława Myśliborska
Imię i nazwisko	Maria Bor
Data i miejsce urodzenia	11 stycznia 1932 Warszawa
Data i miejsce śmierci	13 stycznia 2020 Wałbrzych
Zawód, zajęcie	rzeźbiarka

Maria Bor-Myśliborska właśc. Maria Bor z domu Myśliborska, także Maria Myśliborska (ur. 11 stycznia 1932^[1] w Warszawie, zm. 13 stycznia 2020^[2] w Wałbrzychu) – polska rzeźbiarka, absolwentka sopockiej PWSSP, dyplom z wyróżnieniem obroniła w pracowni Stanisława Horno-Popławskiego w 1958 r.^[3] Pochodziła z rodu Myśliborskich herbu Jelita^[4].

Urodziła się 11 stycznia 1932 w Warszawie^[5]. Czas II wojny spędziła w Pruszkowie pod Warszawą. Po wojnie przeniosła się z rodziną do Wałbrzycha, gdzie ukończyła I Liceum Ogólnokształcące im. Ignacego Jana Paderewskiego^[6].

Według wspomnień artystki już od dziecka wiedziała, że będzie rzeźbiarką:

Już w wieku 6-7 lat lepiłam z czego mogłam. Obok mojego domu była wytwórnia garnków, gdzie pozwalali mi ugniatać glinę. Choć moi rodzice pokładali we mnie nadzieję, że zostanę lekarzem czy dentystą ja wybrałam drogę sztuki. I nigdy tego nie żałowałam. Poszłam studiować do Wrocławia na Akademię Sztuk Pięknych, już po drugim roku zdobywałam stypendia i wyjeżdżałam za granicę. Inspirowałam się włoskimi rzeźbiarzami. Szczególny wpływ na moją twórczośc miał Donatello, który był zjawiskiem jedynym w dziejach Europy a jego dzieła przełamywały konwencję i były bardzo śmiałe. Był tym, który stworzył europejską sztukę. Absolutny geniusz^[4].

Mówiła też, że bycie rzeźbiarką jest „defektem” i bardzo ciężką pracą. Zaznaczała też, że trzeba walczyć o swoje marzenia i nie wolno dusić w sobie poczucia bycia artystą^[4].

Studia rozpoczęła we wrocławskiej PWSSP na wydziale ceramiki i architektury^[7], a w czasie studiów przeniosła się do sopockiej PWSSP, którą skończyła w roku 1958 w pracowni Stanisława Horno-Popławskiego^[8].

Po studiach wróciła do Wałbrzycha i pracowała prowadząc zajęcia plastyczne. Swoim pedagogicznym podejściem pomogła wielu uczniom uwierzyć w siebie. Zdarzyło się jej udzielać korekt rysunków studentowi spotkanemu w przedziale pociągu^[9].

Wychowała dwóch synów. Po rozwodzie zrezygnowała z pracy etatowej, poświęcając się wyłącznie działalności twórczej. To wtedy jej kariera zaczęła nabierać tempa^[9].

Mieszkała i tworzyła w Jeleniej Górze i Wałbrzychu. Zmarła 13 stycznia 2020 roku. Została pochowana 20 stycznia 2020 roku na cmentarzu w Wałbrzychu przy ulicy Przemysłowej^[10].

Tworzyła w różnych materiałach, m.in.: brązie, stali, marmurze, sztucznym kamieniu, gresie ceramicznym^[11].

Artystka zaprojektowała dziesiątki medali, plakietek, kilkanaście statuetek pamiątkowych. Osobny zbiór stanowi cykl 40 rzeźb „Człowiecze pochodnie”^[7].

Najsłynniejszym cyklem rzeźb, które stworzyła, są „Człowiecze Pochodnie”, inspirowane zbrodniami inkwizycji i mrocznymi stronami ludzkiej natury. W ramach tego cyklu powstały rzeźby „Joanna D’Arc”, „Giordano Bruno”, „Płonące wiedźmy” i „Napalm”^[9].

Pomysłodawczyni i współzałożycielka Wałbrzyskiej Galerii Rzeźby Plenerowej^[12].

Jej rzeźby wpisały się w krajobraz wielu miast, między innymi Świdnicy.

„Renifer” jest ważnym przykładem modernistycznej architektury Świdnicy [15], co więcej takim, który wyróżnia się wysoką wartością artystyczną. Dla mieszkańców miasta stał się swego rodzaju symbolem. Między lokalną społecznością a pomnikiem wytworzył się rodzaj więzi emocjonalnej i sentymentalnej, dlatego też głosu jednego z mieszkańców – „Ta rzeźba to najlepsza rzecz jaka spotkała Świdnicę po 1945 roku” ^[13]

W szwajcarskim leksykonie „Who’s Who in International Art 2008"^[11] notę biograficzną o Marii Bor-Myśliborskiej możemy znaleźć obok uznanej rzeźbiarki Louis Bourgeois. Są tam też eksponowane ”Kwietne baby” ^[14] – dzieło Marii Bor-Myśliborskiej znajdujące się w Wałbrzyskiej Galerii Rzeźby Plenerowej^[9].

Ważniejsze realizacje rzeźbiarskie:

Pomniki i posągi:

• „Kopernik” – piaskowiec, 160 cm, Wałbrzych
• „Pomnik Wojska Polskiego” – sztuczny kamień, 500 cm, Świebodzice
• „Posag Odlewnika”, sztuczny kamień, 400 cm, Świdnica^[15]
• „Renifer” , 1977, żelbeton, 550 cm, Świdnica ^[16]
• „Bogini Kora”, kamionka szkliwiona, 400 cm, Kostomłoty
• „Bogini Fortuna”, sztuczny kamień, Görlitz
• „Posąg Górnika”, gips polichromowany, 220 cm, Wałbrzych

Rzeźby parkowe:

• „Terra, mater nostra”, piaskowiec, 160 cm, Kamienna Góra
• „Terra, mater nostra II”, wapień, 350 cm, Wałbrzych,
• „Górnictwo i przemysł”, marmur, 270 cm, Wałbrzych
• „Kwietne baby”, kamionka szkliwiona, 330 cm, Wałbrzych
• „Harpie”,sztuczny kamień, 250 cm, Wałbrzycha
• „Ptaki” – fontanna-pijalnia, Cieplice-Zdrój
• „Żagiel”, stal, blacha, 450 cm, Neustadt(Niemcy)
• „Latający dywan” ,250 cm ; „Ufoludek”,180 cm ; „Smok uskrzydlony” 450 cm ; „Czarnoksiężnik”, 250 cm ; „Śpiąca królewna”, 280 cm, kamionka szkliwiona, Kostomłoty
• „Ufoludek II” 270 cm ; „Ufo-ludki”, 290 cm ; „Smok latający”, 900 cm ; „Zaklęta królewna”, 280 cm, kamionka szkliwiona, Głogów

Płaskorzeźby:

• "875 lat Jeleniej Góry", piaskowiec, 450 /300 cm, Jelenia Góra
• "Kombatantom Polski II Wojny Światowej", 200/250 cm, Gryfów Śląski
• "Jan Kochanowski", gips polichromowany, 220/110 cm, Jawor
• "Mikołaj Kopernik", I Liceum im. Stefana Żeromskiego, Jelenia Góra
• "Maria Skłodowska Curie", "Fryderyk Chopin", "Papież Jan Paweł II", "Henryk Sienkiewicz", "Czesław Miłosz", "Wisława Szymborska", "Władysław S. Reymont", "Stefan Żeromski"
• " Fryderyk Chopin", "J.S.Bach", "Henryk Wieniawski", "W.A.Mozart", "Karol Szymanowski", "Ferenc Liszt", "Ludwig van Beethoven", "Ignacy Paderewski", Państwowa Szkoła Muzyczna w Wałbrzychu

Popiersia i portrety:

• „Norwid” ,II Liceum w Cieplicach Zdroju
• „Major Sucharski”, Zespół Szkół Zawodowych w Złotoryi
• „Papież Jan Paweł II”, Żdanów
• „Bolesław Chrobry”, „Jan Matejko”, "Mikołaj Kopernik”, „Jan Śniadecki”, „Adam Mickiewicz”, „Juliusz Słowacki”, „Maria Skłodowska Curie”, „Tadeusz Kościuszko”, „Stanisław Moniuszko”, „Stanisław Wyspiański”, „Henryk Sienkiewicz”, „Helena Modrzejewska”^[7].

Prace w kolekcjach:

Prace artystki znajdują się w muzeach i galeriach polskich i zagranicznych: Muzeum Medalierstwa we Wrocławiu, Muzeum Mennicy Państwowej w Warszawie, Muzeum Dantesca di Ravenna, Muzeum w Bagdadzie, Muzeum Porcelany w Wałbrzychu, Muzeum Ceramiki w Bolesławcu, Muzeum Regionalne w Jaworze, Muzeum Gross - Rosen w Rogoźnicy, Państwowe Muzeum na Majdanku w Lublinie, Muzeum STUDTHOF w Sztutowie oraz w zbiorach prywatnych w Polsce, Niemczech, Holandii, Kanadzie^[17].

Profil Marii Bor w leksykonach sztuki:

- Maestri della ceramica moderna, 1984 Faenza Editrice ^[18].

- The Masters of Modern Ceramics 1986 Faenza Editrice ^[19].

- Les Artistes et Maîtres du Xxe siécle- publique par les Edition Arts et Images du Mond, 1993, Paris^[20].

- Allgemeines Künstler-Lexikon, München – Leipzig, 1996^[21].

- Almanach Artystów Dolnego Śląska, Wrocław, 2004^[22].

- Almanach Sztuki Dolnego Śląska i Śląska Opolskiego Tom I, Wrocław, 2006, s. 61^[23].

- Who's who in International Art, 2008, 2009^[24].

Brała udział w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych, m.in. Polska: Gdańsk-Oliwa, Kraków, Poznań; Jugosławia: Belgard; Włochy: Ravenna, Rzym; Francja: Amiens, Paris; Portugalia: Óbidos; Niemcy: Löbau, Zittau, Neustadt; Irak: Bagdad.

Wystawy ogólnopolskie: Rzeźby – Centralne Biuro Wystaw Artystycznych ,,Zachęta" Warszawa, Ogólnopolskie Wystawy Rzeźby w Sopocie, Lublinie. Rzeźba Polski Południowej- Kraków, ,,Dante in Polonia"- Warszawa, ,,Biennale małych form rzeźbiarskich"-Poznań, ,,Salon zimowy"- wystawy rzeźby Galeria ZAR, Warszawa.^[25]

• Nurt figuracji w powojennej rzeźbie polskiej, Dorota Grubby^[41].
• Jubileuszowa monografia napisana przez Dorotę Grubbę, Maria Bor. Skala dłoni i archetyp wydana w 2017 roku^[42].
• Materiał muzyczny Sol Invictus III dedykowany pamięci Marii Bor-Myśliborskiej zarejestrowany 25.02.2022 w Berlinie^[43].
• Folder powystawowy Maria Bor-Myśliborska: oś czasu, Dorota Grubba, 2022^[44] .
• Artykuł z cyklu #herstoriawewtorek Muzeum HERstorii Sztuki : Maria Bor – rzeźbiarka, która nadała Wałbrzychowi nową tożsamość ^[9].
• Konferencja naukowa „Rzeźba plenerowa w Polsce – zjawisko artystyczne lat 60. i 70. XX wieku” – Dorota Grubba, Zakład Historii i Teorii Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, Działania Kuratorskie i artystyczne Marii Bor-Myśliborskiej na rzecz powstania Wałbrzyskiej Galerii Rzeźby Plenerowej od lat 70. XX w (P) w 2023 roku^[45] .
• Projekt społeczny art-zine Garaż130^[46] zadedykowany pamięci Marii Bor-Myśliborskiej^[47].
• Rysunek interaktywny autorstwa Justyny Michelle Kwiecińskiej, w którym autorka nawiązuje do twórczości Marii Bor Myśliborskiej oraz inicjatywy Wałbrzyskiej Galerii Rzeźby Plenerowej w publikacji zbiorowej ZIN Region zrealizowany w 2024 roku przez Magdalenę Kreis^[48].