Maria Mambo Café

Café urodziła się 6 lutego 1945 na terenie prowincji Kabinda, będącej eksklawą Angoli oddzieloną od reszty kraju przez terytorium Demokratycznej Republiki Konga^[3]. Jej ojciec był pastorem^[4].

Edukację podstawową ukończyła w Kabindzie^[4], szkołę średnią – w Luandzie, gdzie przeniosła się z rodzicami w wieku 12 lat. Uczęszczała do Liceu Salvador Correia^[4], w której się kształcił również późniejszy prezydent kraju, José Eduardo dos Santos^[5][6]. W 1968 ukończyła studia z ekonomii w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich^[3] na jednym z moskiewskich uniwersytetów^[2] – Uniwersytecie Lumumby.

Po opuszczeniu ZSRR Café dołączyła do angolskiego ruchu niepodległościowego, dążącego do uwolnienia kraju spod rządów Portugalii. Początkowo pracowała w Kinszasie w Demokratycznej Republice Konga (ówczesny Zairze). Do Angoli wróciła w 1974 roku po zakończeniu wojny o niepodległość. Brała udział w negocjacjach, dotyczących porozumienia z Alvor^[3][7], zawartego 15 stycznia 1975, które doprowadziło do niepodległości Angoli^[8].

Była aktywistką Młodzieżowego Ruchu Wyzwolenia Angoli oraz asystentką przewodniczącego Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli, Agostinho Neto^[9].

W 1971 została dokooptowana do komitetu centralnego Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli^[4]. Pozycję tę zachowała po 2. i każdym kolejnym kongresie partii do swojej śmierci (po 6. kongresie)^[4]. W 1977 roku została mianowana na stanowisko wiceministra w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego^[3]. W latach 1978–1986 sprawowała funkcję ministra ds. społecznych (jako pierwsza kobieta na tym stanowisku w Angoli)^[3]. W latach 1986–1988 była wicepremierem Angoli oraz ministrem ds. gospodarczych i społecznych. W tym czasie była uważana za tzw. „superministra”^[3].

Od 23 października 1989 do 1990 roku sprawowała funkcję gubernatora Kabindy^[10].

Po wyborach generalnych w 1992 roku została deputowaną do Zgromadzenia Narodowego^[7]. W kolejnych wyborach w 2008 roku uzyskała reelekcję^[4]. Nie uzyskała reelekcji w wyborach w 2012 roku, jako jedna z niewielu przedstawicieli partii rządzącej^[11].

W trakcie studiów w Moskwie, wspólnie m.in. z José Eduardo dos Santosem (gitara), Pedro Van-Dúnem Loyem (wokal i kompozycja), Amélią Mingas (chórzystka), Brito Sozinhem (wokal i kompozycja), była członkinią (główną wokalistką^[12]) grupy muzycznej Conjunto Nzaji^[13][14]. W 1972 roku grupa wydała album nagrany w Finlandii przez studio Eteenpäin!^[14][14].

Po odejściu na polityczną emeryturę w 2008 roku została członkinią zarządu Banco de Comércio e Indústria^[15][16]. Była jedną z założycieli przedsiębiorstwa Macgra, współwłaściciela Angola Telecom^[17]. W 2007 roku była głównym udziałowcem firmy^[17].

Została pochowana w Luandzie^[2]. Jej imieniem nazwano Port lotniczy Kabinda im. Marii Mambo Café w Kabindzie^[3].

Jej mężem był bohater wojny o niepodległość José Mendes de Carvalho, znany również jako Hoji-ya-Henda, zmarły w 1968 roku. W 1969 roku wzięła ślub z António Françą, szefem sztabu Narodowego Frontu Wyzwolenia Angoli^[18]. W późniejszych latach rozwiedli się^[18].