Maria Morska

Maria Morska

Anna Frenkiel-Knastrowa

Data i miejsce urodzenia	ok. 1895 Kalisz
Data i miejsce śmierci	23 maja 1945 Warszawa
Przyczyna śmierci	atak serca
Miejsce spoczynku	cmentarz Powązkowski w Warszawie
Zawód, zajęcie	aktorka, publicystka, feministka
Narodowość	polska
Rodzice	Józef Frenkiel
Małżeństwo	Bronisław Knaster
Partner	Herman Rubinraut
Krewni i powinowaci	siostra Alicja Eber

Maria Morska, właśc. Anna Frenkiel, nazywana Niutą (ur. ok. 1895 w Kaliszu, zm. 23 maja 1945 w Warszawie) – polska publicystka, feministka, aktorka teatralna i kabaretowa żydowskiego pochodzenia.

Pochodziła z żydowskiej rodziny. Jej dziadkiem był Samuel, rabin z Sochaczewa. Była córką Józefa (lekarza) i Heleny Frenkiel^[1], siostrą Alicji Eber (plastyczki). W Anglii ukończyła żeńską szkołę podstawową i średnią z internatem w Broadstairs k. Dover^[2].

W 1913 roku debiutowała jako aktorka w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie, w dramacie W szponach życia^[1]. W 1914 roku jej mężem został matematyk, profesor Bronisław Knaster. W lecie 1918 roku grała obok Hanki Ordonówny w lubelskim kabarecie Wesoły Ul. Wyjechała do Warszawy, gdzie w sezonie 1918/19 otrzymała niewielką rolę w Teatrze Polskim. Od jesieni 1918 do 1927 roku była znaną deklamatorką, głównie poezji klasycznej i wierszy skamandrytów, m.in. w warszawskiej kawiarni Pod Picadorem (1918–1919) i później na wieczorach poetyckich w Warszawie^[3]. Nazywano ją muzą skamandrytów. Łączył ją platoniczny romans z Antonim Słonimskim, podkochiwała się w niej Anna Iwaszkiewicz, przyjaźniła się z Marią Pawlikowską-Jasnorzewską i Ireną Krzywicką.

Od 1933 roku publikowała w „Wiadomościach Literackich” felietony społeczno-polityczne jako „Marjusz Dawn”. Była bardzo krytyczna wobec sytuacji w nazistowskich Niemczech, którą określała słowami wariaci rzucili się na swoich lekarzy. Jednym z jej najbardziej znanych artykułów było Męczeństwo kobiety niemieckiej, dotyczące nasilającej się dyskryminacji kobiet w III Rzeszy. W 1933 roku była współzałożycielką Ligi Reformy Obyczajów, walczącej o świadome macierzyństwo, której patronował Tadeusz Boy-Żeleński^[1].

Po wybuchu II wojny światowej wyjechała do Lwowa, gdzie jej mąż w latach 1939–1941 i 1944–1945 był profesorem tamtejszego Uniwersytetu^[4]. Jej zamieszkiwanie w jednym pokoju ze swoim mężem oraz kochankiem – lekarzem Hermanem Rubinrautem – zainspirowało Irenę Krzywicką do napisania opowiadania Zamurowany świat.

Do Warszawy wróciła w 1945 roku. Rozpoczęła współpracę z „Polską Zbrojną”, gdzie publikowała jako „Mariusz Dawn” („Mariusz” przez „i”).

Zmarła na atak serca 23 maja 1945 roku. Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 257d-3-4)^[5].

• Hanna Faryna-Paszkiewicz: Opium życia, niezwykła historia Marii Morskiej, muzy skamandrytów, (wyd. Jeden Świat).
• Sławomir Koper: Wpływowe kobiety Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Bellona, 2011, s. 377–406. ISBN 978-831-112-1454.