Marian Bross
 podporucznik rezerwy piechoty | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 października 1900 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Główne wojny i bitwy |
powstanie wielkopolskie |
| Późniejsza praca |
notariusz, wiceburmistrz Żnina |
| Odznaczenia | |
 | |
Marian Bross (ur. 2 października 1900 w Witkowie k. Gniezna, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, sędzia[1], adwokat i notariusz[2], ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Konstantego i Heleny z Knastów[3]. 28 grudnia 1918 przyłączył się do Powstania Wielkopolskiego[1]. Brał udział w bitwach pod Zdziechową, walczył o Żnin, Szubin i Rynarzewo. Od 1918 w Wojsku Polskim. W 1919 ukończył roczny kurs przy 14. Dywizji Piechoty i uzyskał nominację na stopień podporucznika[1]. Walczył w wojny 1918–1921[3]. Przeniesiony do rezerwy, przydzielony do Okręgu Korpusu nr VII.
W okresie międzywojennym ukończył Wydziału Prawa Uniwersytetu Poznańskiego (1922), uzyskując tytuł magistra[2]. Członek rzeczywisty Korporacji Studentów Uniwersytetu Poznańskiego „Baltia”[4]. Po studiach był aplikantem sędziowskim w Międzychodzie. Następnie pracował jako sędzia Sądu Powiatowego w Międzychodzie, gdzie był również kierownikiem[1]. Przed II wojną światową pełnił funkcję wiceburmistrza Żnina. Działał w Kole Oficerów Rezerwy w Żninie, a także udzielał się w pracy społecznej[1].
W połowie sierpnia 1939 zmobilizowany. W czasie kampanii wrześniowej, po agresji ZSRR na Polskę, w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli radzieckiej. Od 23 września 1939 przetrzymywany w Kamieńcu Podolskim, gdzie znajdował się punk zdawczo-odbiorczy NKWD dla jeńców wojennych[5]. Następnie osadzony w obozie jenieckim w Kozielsku[2]. Jego brat Wiktor Bross, profesor medycyny ze Lwowa, zawiózł mu paczkę z odzieżą[6]. Między 7 a 9 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[5] – lista wywózkowa 014 z 4 kwietnia 1940[2]. Między 9 a 11 kwietnia 1940[5] został zamordowany w lesie katyńskim przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[7][8]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[9][10][11], jednak Marian Bross nie został zidentyfikowany. W Archiwum Robla w pakiecie 0747-05, wymieniony jako oficer[5] w materiałach odnalezionych przy szczątkach Feliksa Gadomskiego[12].
W 1946 w Sądzie Grodzkim w Żninie toczyła się rozprawa o uznanie Mariana Brossa za zmarłego[13].
Życie prywatne
Żonaty z Eleonorą z Sambergerów, miał córkę Teresę i syna Tadeusza[2].
Kazimierz Bross miał dwie siostry i czterech braci. Kazimierz Bross (ur. 4 lutego 1894 w Witkowie, zm. 1939?) był profesorem medycyny i redaktorem czasopism naukowych w Poznaniu, m.in. czasopisma „Patologia”, prawdopodobnie zginął w 1939 podczas kampanii wrześniowej; Stanisław Bross (ur. 17 października 1895 w Witkowie; zm. 1982) był księdzem infułatem, więźniem obozu koncentracyjnego w Dachau, ordynariuszem Archidiecezji Gnieźnieńskiej w okresie więzienia Stefana Wyszyńskiego, którego był sekretarzem; Stefan Bross (1898-1945) był doktorem nauk weterynaryjnych, więziony w obozie w Stutthofie, zmarł wkrótce po jego opuszczeniu; Wiktor Bross (ur. 9 sierpnia 1903 w Witkowie, zm. 19 stycznia 1994 w Katowicach) był profesorem doktorem habilitowanym medycyny, chirurgiem[14].
Upamiętnienie
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień porucznika[15][16][17]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[18][19][20].
Posadzenie Dębu Pamięci przez Światowy Związek Żołnierzy AK Koło Żnin, na ul. Śniadeckich 15 w Żninie. Certyfikat nr 002760/004578/WE/2010[21].
Ordery i odznaczenia
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Bross Marian [online], Nasi Bliscy [dostęp 2024-12-27] (pol.).
- 1 2 3 4 5 6 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 53.
- 1 2 BETA Księgi Cmentarne [online], ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2024-12-27].
- ↑ PUBLIK, Archiwum Korporacyjne - Archiwum i Muzeum Polskich Korporacji Akademickich [online], www.archiwumkorporacyjne.pl [dostęp 2017-07-26].
- 1 2 3 4 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 186.
- ↑ Pałuki - Pałuki [online], palukitv.pl [dostęp 2017-07-26] (pol.).
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2024-12-10] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-04] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2024-12-31] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06].
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 250.
- ↑ Inwentarz archiwalny [online], inwentarz.ipn.gov.pl [dostęp 2017-07-26].
- ↑ Michał Damazyn, Nie-ordynariusz gnieźnieński Stanisław Bross, „Roczniki Teologiczne”, 64 (4), 2017, s. 133–156, DOI: 10.18290/rt.2017.64.4-7 [dostęp 2022-07-23].
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 136 [dostęp 2024-12-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ Tomasz Lewandowski, Adam Nielski, Katyń - strona główna [online], www.katyn-pamietam.pl [dostęp 2017-07-26] (ang.).
Bibliografia
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.