Marian Cholewka (pilot)
 Marian Cholewka w dywizjonie 317 | |
 kapitan pilot | |
| Data i miejsce urodzenia |
30 marca 1915 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 listopada 1984 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   _2r_BAR.svg.png){kind=small}  | |
.svg.png){kind=small}
Marian Cholewka (ur. 30 marca 1915 r. w Blanowicach, zm. 26 listopada 1984 r. w Katowicach) – kapitan pilot Polskich Sił Powietrznych, kawaler Virtuti Militari.
Życiorys
Syn Antoniego i Michaliny z domu Gębka. Ukończył gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego w Olkuszu a następnie od 1932 r. uczył się w Śląskich Technicznych Zakładach Naukowych w Katowicach. W 1934 r. ukończył kurs szybowcowy oraz odbył lotnicze Przysposobienie Wojskowe. Maturę zdał w 1936 r. i został powołany do odbycia służby wojskowej. Kurs podchorążych rezerwy ukończył w 1936 r. i został skierowany do Szkoły Podchorążych Rezerwy w Dęblinie. Szkolenie ukończył we wrześniu 1937 r. i otrzymał przydział mobilizacyjny do 2. pułku lotniczego[1].
Znalazł zatrudnienie w hutnictwie, pracował w hucie Florian, a następnie w Zgoda. Kontynuował szkolenie lotnicze, od lutego do kwietnia 1939 r. odbywał szkolenie instruktora pilotażu w Radomiu. Po jego ukończeniu otrzymał etat instruktora w Szkole Pilotażu w Masłowie. Tam też został skierowany w ramach sierpniowej mobilizacji[2].
Po wybuchu II wojny światowej razem ze szkołą został ewakuowany na południe. Po agresji ZSRR na Polskę przekroczył granicę z Rumunią i został internowany w Czerniowcach. Po dwóch dniach zbiegł z obozu i odpłynął z portu Bałczik na pokładzie statku "Aghios Nikolaos" do Bejrutu. Tu przesiadł się na statek "Ville de Strasburg", na pokładzie którego dotarł do Marsylii. Trafił do polskiej bazy lotniczej w Lyon-Bronn, przeszedł przeszkolenie lotnicze ale nie wziął udziału w walkach[3]. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF P-0803[4].
Po przeszkoleniu na sprzęcie brytyjskim w grudniu 1941 r. został przydzielony do 6 Anti-Aircraft Cooperation Unit[5]. Stąd trafił do 58. Operational Training Unit w Grangemouth. Po ukończeniu przeszkolenia w marcu 1942 r. został przeniesiony do dywizjonu 317[1]. Wziął udział w działaniach bojowych związanych z osłanianiem lądowania w Dieppe. 19 sierpnia jego samolot został ostrzelany przez Fw 190, w wyniku czego Cholewka został ranny w prawą rękę i nogę. Pilotowi udało się doprowadzić uszkodzoną maszynę na lotnisko w Manston, po wylądowaniu stracił przytomność[6].
Do końca 1943 r. przechodził rehabilitację w angielskich szpitalach[7]. Po jej zakończeniu otrzymał w marcu 1944 r. przydział do 6316 Echelon Operations Room, w sierpniu został przeniesiony do dywizjonu 316. Następnie służył w 61 OTU w Heston i 84 Group Support Unit RAF, aby w czerwcu 1945 powrócić do dywizjonu 317. Po zakończeniu działań wojennych zdecydował się na powrót do Polski, gdzie dotarł 22 lipca 1947 r.[8]
Początkowo zamieszkał w Strzemeszycach a następnie przeniósł się do brata Bolesława w Warszawie i podjął pracę w Centralnym Zarządzie Przemysłu Spożywczego. 13 czerwca 1948 r. został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Wielkiej Brytanii, w areszcie znalazł się również jego brat. W 1950 r. został zwolniony z braku dowodów, niestety jego brat zmarł w więzieniu podczas śledztwa. Marian powrócił w rodzinne strony, gdzie znalazł zatrudnienie w katowickich wodociągach. Zmarł 26 listopada 1984 r., został pochowany na katowickim cmentarzu parafialnym[1].
Ordery i odznaczenia
Za swą służbę został odznaczony[9][2]:
- Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 9617,
- Krzyż Walecznych – dwukrotnie,
- Medal Lotniczy – czterokrotnie,
- Odznaka za Rany i Kontuzje.
Awanse
W czasie swej służby otrzymał awanse[10]:
- kapral podchorąży (1937),
- podporucznik (1940),
- porucznik (1941),
- kapitan (1946).
Przypisy
- 1 2 3 Marian Cholewka. Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2025-02-26]. (pol.).
- 1 2 Rejonowe Komendy Uzupełnień ↓, 2.
- ↑ Rejonowe Komendy Uzupełnień ↓, 4.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 128.
- ↑ Jednostki współpracy z obroną przeciwlotniczą Anti-Aircraft Cooperation Unit. Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2025-02-27]. (pol.).
- ↑ Śliżewski 2018 ↓, s. 43.
- ↑ Rejonowe Komendy Uzupełnień ↓, 5.
- ↑ Rejonowe Komendy Uzupełnień ↓, 3.
- ↑ Cholewka Marian. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2025-02-26]. (pol.).
- ↑ Rejonowe Komendy Uzupełnień ↓, 4-5.
Bibliografia
- Cholewka Marian. [w:] Rejonowe Komendy Uzupełnień 12501-12500, sygn. II.56.12377 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-02-26].
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Grzegorz Śliżewski: Nad krwawiącymi liśćmi klonu : polscy piloci myśliwscy w operacji „Jubilee” (Dieppe, 19 sierpnia 1942 roku). Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon, 2018. ISBN 978-83-7889-850-4. OCLC 1114493876.