Marian Lipski
 | |
 kapitan administracji (piechoty) | |
| Data i miejsce urodzenia |
25 maja 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11–13 maja 1940 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
kierownik referatu |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
_BAR.svg.png){kind=small}      | |
Marian Lipski[1] (ur. 25 maja 1895 w Czucheli, na Wołyniu, zm. 11–13 maja[2] 1940 w Katyniu) – kapitan administracji (piechoty) Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, ofiara zbrodni katyńskiej[3].
Życiorys
Syn Wincentego i Jadwigi z Popławskich[4]. Absolwent gimnazjum w Żytomierzu i szkoły wojskowej w Odessie. Żołnierz Armii Imperium Rosyjskiego i II Korpusu Polskiego w Rosji. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. 25 listopada 1920 został zatwierdzony w stopniu porucznika piechoty „z grupy byłych Korpusów Wschodnich i ramii rosyjskiej”[5]. W latach 1923–1924 słuchacz Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie. W 1923 służył w stopniu porucznika w 84 pułku piechoty[6]. W następnym roku został przeniesiony w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 125 lokatą do 68 pułku piechoty[7]. W kwietniu 1932 został przeniesiony do 23 pułku piechoty we Włodzimierzu Wołyńskim[8]. W 1935 został przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Włodzimierz Wołyński[4]. W 1939 był kierownikiem II referatu uzupełnień w KRU Włodzimierz Wołyński[9]. Jego jednostką macierzystą był 23 pułk piechoty.
Publikował artykuły w specjalistycznej prasie wojskowej[10].
Podczas kampanii wrześniowej 1939, po agresji ZSRR na Polskę, w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli przez Sowietów. Według stanu z 20 października 1939 był jeńcem juchnowskiego obozu NKWD[2] (zgodnie z kartą rejestracyjną obozu w Juchnowie). W listopadzie 1939 został wysłany do Kozielska i według stanów z 21 kwietnia i 3 maja 1940 był jeńcem obozu w Kozielsku. Między 10 a 11 maja 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[2] – lista wywózkowa 036/4[4] poz. 69 nr akt 776[11], z 16 kwietnia 1940[2][12]. Zgodnie z raportem naczelnika obozu kozielskiego do UPW (Zarząd NKWD ZSRR do spraw Jeńców Wojennych) – 21 kwietnia Lipski znajdował się w obozie. W raporcie z 3 maja 1940 jest wymieniony, jako pozostawiony w obozie na mocy rozkazu UPW 25/3273. Został zamordowany między 11 a 13 maja 1940 w lesie katyńskim[2] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[13][14]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[15][16][17], jednak Marian Lipski nie został zidentyfikowany. Krewni do 1958 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.
Życie prywatne
Żonaty z Anną z Gierdów, z którą miał dwóch synów[4]. Rodzina mieszkała w kolonii oficerskiej we Włodzimierzu. Jeden z synów zginął 14 lub 15 sierpnia 1944 w powstaniu warszawskim[18].
Upamiętnienie
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora[19]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, został posadzony Dąb Pamięci nr 2748 przez Rekolekcyjny Dom Chleba, Osla 112, certyfikat 1486/4726/ WE/2018[20].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych[7]
- Medal Niepodległości (9 listopada 1933)[21][9]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[22]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[22]
- Krzyż Kampanii Wrześniowej – pośmiertnie 1 stycznia 1986[23]
- Odznaka pamiątkowa Związku Kaniowczyków[22]
- Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)[22]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ W ewidencji Wojska Polskiego figuruował jako „Marian II Lipski” w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko.
- 1 2 3 4 5 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 462.
- ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 156.
- 1 2 3 4 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 350.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.1, Nr 48), 15 grudnia 1920, s. 1356.
- ↑ Rocznik Oficerski, MSWojsk, 1923, s. 367.
- 1 2 Rocznik Oficerski, MSWojsk, 1924, s. 284, 366.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.13, nr 6), MSWojsk, 23 marca 1932, s. 230.
- 1 2 Rybka R., Stepan K., Rocznik Oficerski 1939, Kraków 2006, s. 293, 861.
- ↑ „Polska Zbrojna” (R.12, nr 102), 12 kwietnia 1933, s. 5.
- ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 696.
- ↑ Na liście wywózkowej Rosjanie wstawili błędną datę urodzenia - 1896
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Archiwum Historii Mówionej - Zygmunt Lipski [online], www.1944.pl [dostęp 2019-03-01] (ang.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Bohaterowie – Strona 284 – Katyń… ocalić od zapomnienia [online] [dostęp 2019-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-01] (pol.).
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 258, poz. 276 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- 1 2 3 4 Na podstawie fotografii Muzeum Katyńskie - Mediateka
- ↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych Nr 1/86 w sprawie nadania odznaki pamiątkowej „Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939”. „Dziennik Ustaw RP”. 2, s. 30, 1986-04-10. Londyn: Minister Sprawiedliwości..
Bibliografia
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.