Marian Wagner

Marian Wagner
nadkomisarz PP nadkomisarz PP
Data i miejsce urodzenia

15 grudnia 1894
Jarosław

Data i miejsce śmierci

23–24 kwietnia 1940
Katyń

Przebieg służby
Formacja

Policja Państwowa

Jednostki

Komenda Główna PP

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”

Marian Wagner (ur. 15 grudnia 1894 w Jarosławiu, zm. 23–24 kwietnia 1940 w Katyniu) – nadkomisarz Policji Państwowej, podporucznik piechoty rezerwy Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się 15 grudnia 1894 w Jarosławiu, ówczesnym mieście powiatowym Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Leopolda (1865–1937) i Honoraty z Jaworów (1867–1938)[1][2][3][4][5][6]. Był bratem Zdzisława Ludwika (1891–1940), podporucznika piechoty rezerwy, zamordowanego w Katyniu, Mieczysława (zm. 1915), Witolda (1893–1953), działacza niepodległościowego, nauczyciela, artysty malarza, Tadeusza Romana (1900–1940), kapitana intendenta, zamordowanego w Charkowie, Bolesława, ps. „Rengaw” (ur. 1903), buchaltera i Marii (1904–1987), zamężnej z Józefem Młodowiczem (1898–1940), podkomisarzem PP zamordowanym w Kalininie[1][5][7]. Uczył się w c.k. Gimnazjum w Podgórzu[8][9][10]. W 1912 został członkiem Związku Strzeleckiego[5]. W 1914 z rozkazu Kazimierza Piątka wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie działał w ramach Związku Młodzieży Polskiej w Ameryce[5]. Był odpowiedzialny między innymi za organizowanie kursów wojskowych dla polskiej diaspory[5].

W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich[3]. Służył jako sekcyjny w 8 kompanii 6 pułku piechoty[11]. Podczas walk został ranny, a następnie trafił do obozu jenieckiego[5]. Po ucieczce przedostał się na Górny Śląsk, gdzie wstąpił w 1917 do Polskiej Organizacji Wojskowej, w której pełnił między innymi funkcję kuriera[5]. Brał także udział w akcjach zajmowania magazynów z bronią i rozbrajania w listopadzie 1918 wojsk okupacyjnych[5]. Był wykazany w indeksie legionistów przekazanym 24 maja 1918 do Centralnego Uurzędu Ewidencyjnego przez byłego komendanta Polskiego Korpusu Posiłkowego gen. Johanna Schillinga[3].

Podczas wojny z bolszewikami był komendantem łódzkiej Straży Obywatelskiej[3]. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu podporucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 2132. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[12][13]. Posiadał wówczas przydział w rezerwie do 84 pułku piechoty w Pińsku[14][15].

W 1934, jako oficer rezerwy pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Nowy Sącz. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas w grupie oficerów „pełniących służbę w Policji Państwowej w stopniu oficera P.P.”[16]. W 1936 został przeniesiony w rezerwie do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I[1].

Po zakończeniu działań wojennych rozpoczął służbę w Policji Państwowej i studia filozoficzne[4]. 1 lipca 1923 został mianowany aspirantem PP[4]. Służył w Nowym Sączu, Łodzi, Krakowie i Warszawie[1][3][5]. W 1939 został przeniesiony do Wydziału IV – Centrali Służby Śledczej Komendy Głównej PP[5].

W nieznanych okolicznościach, po agresji ZSRR na Polskę (17 września 1939), dostał się do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie w Kozielsku[17]. 22 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[17]. 23 lub 24 kwietnia 1940 zamordowany w Katyniu i tam pogrzebany[17]. Od 28 lipca 2000 spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.

Był żonaty z Janiną z Iglickich (zm. 1991), z którą miał syna Jerzego Tadeusza, ps. „Czarny” (1925–1944), kaprala podchorążego batalionu AK „Kiliński”, poległego w powstaniu warszawskim[1][4][18].

4 października 2007 minister spraw wewnętrznych i administracji Władysław Stasiak mianował go pośmiertnie na stopień podinspektora Policji Państwowej, a następnego dnia minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień porucznika[19][20][21]. Oba awanse zostały ogłoszone 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Ordery i odznaczenia

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 663.
  2. 1 2 Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-04-23].
  3. 1 2 3 4 5 Janusz Cisek, Ewa Kozłowska, Łukasz Wieczorek: Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 : Wagner Marian. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2025-04-23].
  4. 1 2 3 4 5 6 Wagner Marian. Federacja Rodzin Katyńskich. [dostęp 2025-04-23].
  5. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Marcin Krzek-Lubowiecki: Bracia Wagnerowie. Weterani Legionów, ofiary zbrodni katyńskiej. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2025-04-24].
  6. ↑ Lokalizator grobów : Cmentarz Podgórski. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. [dostęp 2025-04-24].
  7. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-04-24].
  8. ↑ Sprawozdanie 1907 ↓, s. 76, 78, w roku szkolnym 1906/1907 Marian ukończył klasę IIb, a starsi bracia (Zdzisław i Mieczysław) klasę Va.
  9. ↑ Sprawozdanie 1909 ↓, s. 49, 51 w roku szkolnym 1908/1909 Marian ukończył klasę IIIb, a Mieczysław klasę VIIa..
  10. ↑ Sprawozdanie 1910 ↓, s. 52, 55, w roku szkolnym 1909/1910 Marian ukończył klasę IVb, natomiast starsi bracia złożyli egzamin dojrzałości..
  11. 1 2 Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 249.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 569.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 506.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 369.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 320.
  16. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 36, 916.
  17. 1 2 3 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 200.
  18. ↑ Jerzy Tadeusz Wagner. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2025-04-23].
  19. ↑ Decyzja Nr 89 ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 4 października 2007 nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MSWiA.
  20. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  21. ↑ Łojek 2008 ↓, s. 215, 222.
  22. ↑ M.P. z 1931 r. nr 296, poz. 391
  23. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-04-23].
  24. ↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych Nr 1/86 w sprawie nadania odznaki pamiątkowej „Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939”. „Dziennik Ustaw RP”. 2, s. 30, 1986-04-10. Londyn: Minister Sprawiedliwości..
  25. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-04-23].

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.