Meczet Piątkowy w Male
 Meczet Piątkowy w Male (2018) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Wyznanie | |
| Rodzaj | |
| Historia | |
| Data budowy |
1656–1658 |
| Dane świątyni | |
| Budulec | |
Położenie na mapie Azji  | |
Położenie na mapie Malediwów  | |
 4°10′40,8″N 73°30′44,5″E/4,178000 73,512361 | |
Meczet Piątkowy w Male (maled. މާލެ ހުކުރު މިސްކިތް, trl. Maale Hukuru Miskiy[1]) – meczet wybudowany w XVII wieku, znajdujący się w stolicy Malediwów, mieście Male.
Gmach meczetu jest najważniejszym zabytkiem kraju i nieprzerwanie od czasu swojego powstania pełni funkcje sakralne. Stanowi jeden z największych na świecie budynków wybudowanych z koralowca, a od 2013 roku wraz z pięcioma innymi koralowymi meczetami figuruje na malediwskiej liście informacyjnej – liście obiektów proponowanych do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Historia
Pierwszy meczet piątkowy na Malediwach został zbudowany w 1153 roku, wkrótce po przejściu sułtana Dhovemi na islam. Wcześniej miejscowa ludność praktykowała buddyzm[2]. Dokładne informacje o wymiarach i wyglądzie meczetu nie są znane, wiadomo jedynie, że w 1338 roku budynek ten został odnowiony[2].
Istniejący meczet z czasem stał się zbyt mały, by pomieścić wszystkich wiernych uczestniczących w modlitwach. Dlatego też w 1656 roku sułtan Malediwów Ibrahim Iskandar I podjął decyzję o wybudowaniu nowej świątyni. Stary meczet został wyburzony, a budowa nowego trwała około półtora roku i zakończyła się w 1658 roku[2]. W 1668 roku sułtan po powrocie z pielgrzymki do Mekki nakazał wzniesienie nowej bramy do meczetu od strony południowej oraz minaretu; jego budowa zakończyła się w 1674 roku[2].
W 1904 roku, podczas drugich rządów sułtana Muhammada Shamsuddeena III, pierwotnie kryjącą dachy meczetu i bramy strzechę zastąpiono blachą falistą[2]. W 1963 roku wymieniono konstrukcję dachu zastępując stare drewno drewnem tekowym, a blachę falistą – blachą aluminiową[2]. W latach 1987–1988 kolejne prace konserwatorskie przeprowadził zespół indyjskich i malediwskich ekspertów[2].
Budynek jest najważniejszym zabytkiem kraju i nieprzerwanie od czasu swojego powstania pełni funkcje sakralne[2]. Wzniesiono go z bogatych w węglan wapnia szkieletów korali madreporowych, głównie z rodzaju Porites, Colpophyllia i Orbicella, które były wydobywane z dna morskiego, cięte na bloki, a następnie suszone. Meczet stanowi jeden z największych na świecie budynków wybudowanych z koralowca, a od 2013 roku wraz z pięcioma innymi koralowymi meczetami figuruje na malediwskiej liście informacyjnej – liście obiektów proponowanych do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO[2].
Architektura
Kompleks meczetu Piątkowego w Male obejmuje budynek meczetu, duży cylindryczny minaret, studnie wyłożone koralowcem, zegar słoneczny oraz cmentarz z misternie rzeźbionymi nagrobkami i grobowcami dawnych władców i dostojników. Całość założenia otoczona jest murem[2].
Meczet został zbudowany na bogato zdobionej podstawie z ciętych bloków koralowca. Ma układ hypostylowy z kolumnami i ścianami również wykonanymi z tego materiału. Konstrukcja dachu jest drewniana, od zewnątrz trzywarstwowa, pokryta blachą aluminiową, zaś od wewnątrz świątynia posiada kasetonowy sufit[2]. Dach i stolarkę okienną oraz drzwiową meczetu wykonali miejscowi mistrzowie ciesielscy, zwani maavadikaleyge[2]. Zarówno części drewniane, jak i koralowe są misternie rzeźbione, mają elementy dekoracyjne, a drewno jest polakierowane[2]. Budynek składa się z dwóch sal modlitewnych otoczonych z trzech stron przedsionkami przypominającymi werandy[2]. Do większej z nich prowadzą trzy wejścia, a wewnątrz znajduje się mihrab oraz minbar w rogu pomieszczenia[2].
Obok meczetu stoi masywny XVII-wieczny minaret o cylindrycznym kształcie porównywanym do wielkiego tortu weselnego[3][2]. Wykonany jest z otynkowanego kamienia koralowego wzmocnionego metalowymi opaskami. Pomalowany jest na biało, a zdobią go motywy kaligraficzne[2].
Galeria
Cmentarz i otoczenie meczetu (2018)
Sułtańskie grobowce obok meczetu Piątkowego (2006)
Jeden z grobowców, po prawej widoczny fragment minaretu (2018)
Detale kamieniarskie jednego z grobowców (2018)
Wnętrze meczetu (2018)
Wnętrze meczetu (2018)
Bogato zdobione drewniane okno (2018)
Przypisy
- ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Suplement: Wykaz nazw budowli i innych obiektów miejskich. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2024, s. 125. ISBN 978-83-254-2600-2.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 UNESCO World Heritage Centre, Coral Stone Mosques of Maldives [online], whc.unesco.org, 19 lutego 2013 [dostęp 2025-04-04] (ang.).
- ↑ Malé Hukuru Miskiy (Malé Friday Mosque) Review – Maldives Asia – Sights [online], Fodor’s Travel [dostęp 2025-04-05] (ang.).