Michał Abraham Troc
| Imię i nazwisko urodzenia |
Michał Abraham Trotz |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1703 (?) |
| Data i miejsce śmierci |
2 czerwca 1769 |
| Zawód, zajęcie |
leksykograf, tłumacz, lektor języka polskiego |
| Narodowość |
polska |
| Alma Mater |
Uniwersytet w Lipsku |
Michał Abraham Troc, też: Trotz (ur. ok. 1703 w Warszawie, zm. 2 czerwca 1769 w Lipsku) – polski leksykograf, edytor, tłumacz[1].
Uwagi wstępne
Postać i działalność Michała Abrahama Troca były przez długie lata zapomniane. Jako pierwszy zwrócił uwagę na jego zasługi badacz literatury polskiej Franciszek Salezy Dmochowski w roku 1859. W roku 1989 jego życie i dzieło przedstawiła Aleksandra Iwanowska, która opowiedziała się za spolszczoną formą nazwiska: Troc (nie: Trotz), argumentując jego silnym poczuciem polskości i tym, że on sam stosował formę polską swego nazwiska. Iwanowska podaje również – inaczej niż inni badacze – rok 1703 jako datę urodzenia[2].
Życiorys
Urodził się w luterańskiej rodzinie mieszczańskiej o tradycjach kupieckich. Przypuszczalnie z powodu prześladowań dysydentów Michał Abraham musiał wyjechać z Warszawy. Zamieszkał w Elblągu, gdzie w 1722 roku zapisał się do najwyższej klasy Elbląskiego Gimnazjum Akademickiego. Było ono jednym z trzech gimnazjów protestanckich (obok Gdańska i Torunia) działających w Prusach Królewskich. W 1726 roku rozpoczął studia prawnicze na uniwersytecie lipskim, ukończył je prawdopodobnie dopiero między rokiem 1743 a 1746. Ze stolicą Saksonii związał się do końca życia. Przez 19 lat aż do śmierci był na uniwersytecie w Lipsku lektorem języka polskiego. W Lipsku podjął inicjatywę wydawania dawnych tekstów i przekładów polskich. W serii „Bibliotheca Polono-Poetica” udało mu się wydać jednak tylko dwa tomiki. We współpracy z braćmi Załuskimi brał udział w tworzeniu w 1747 roku Biblioteki Załuskich, dla której nabywał nowe księgi. Pracował również jako tłumacz tekstów francuskich i łacińskich na język polski, a również tekstów polskich na język niemiecki[1].
Troc jako leksykograf
Opus vitae Troca stanowił czterotomowy słownik, nad którym autor pracował ponad trzydzieści lat. Pierwszy i drugi tom stanowi część francusko-niemiecko-polska (lata 1744–1747). Tom trzeci jako część polsko-francusko-niemiecka ukazał się w roku 1764. Czwarty tom – niemiecko-polski – ukazał się już po jego śmierci, w roku 1772. Został przygotowany do druku i opublikowany przez Stanisława Nałęcza Moszczeńskiego. Ma układ ściśle alfabetyczny i liczy ok. 25 000 haseł. Słownik ma bogatą mikrostrukturę, rejestruje wiele kolokacji i frazeologizmów. Dokładniej przedstawione zostały formy wyrazów niemieckich (haseł) w porównaniu z polskimi ekwiwalentami. Słownik spełnia więc oczekiwania polskiego czytelnika i jest typowym słownikiem monodyrekcjonalnym o funkcji pasywnej[3][4].
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 Dominika Janus, Polsko-niemiecka frazeologia somatyczna w słownikach Michała Abrahama Troca i Samuela Bogumiła Lindego, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2012, s. 67-70, ISBN 978-83-7865-019-5 [dostęp 2024-10-30].
- ↑ D Janus, Polsko-niemiecka frazeologia somatyczna ..., 2012, s. 67-68 [dostęp 2024-10-30].
- ↑ D Janus, Polsko-niemiecka frazeologia somatyczna, 2012, 67 nn.
- ↑ Agnieszka Frączek, Ryszard Lipczuk, Słowniki polsko-niemieckie i niemiecko-polskie – historia i teraźniejszość, Wołczkowo: Oficyna In Plus, 2004, s. 27-32, ISBN 83-89402-06-8 [dostęp 2024-10-30].
Linki zewnętrzne
- Terminologia matematyczna w "Nowym dykcjonarzu" Michała Abrahama Troca na tle polskiej i europejskiej tradycji naukowej. Prolegomena - Język Polski - Volume 99, Issue 3 (2019) - CEJSH - Yadda
- bazhum.muzhp.pl/autor/Iwanowska/Aleksandra/
- Nowy zupełny dykcyonarz, to jest Mownik niemiecko-polski - Bialska Biblioteka Cyfrowa