Modrogrzbiecik długosterny

Modrogrzbiecik długosterny
Chiroxiphia linearis[1]
(Bonaparte, 1838)
Ilustracja
Samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

tyrankowce

Rodzina

gorzykowate

Podrodzina

gorzyki

Plemię

Ilicurini

Rodzaj

Chiroxiphia

Gatunek

modrogrzbiecik długosterny

Synonimy
  • Pipra linearis Bonaparte, 1838
  • Chiroxiphea linearis (Bonaparte, 1838)[2]
  • Chiroxiphia linearis linearis (Bonaparte, 1838)[2]
  • Pipra fastuosa Lesson, 1842[2]
  • Chiroxiphia linearis fastuosa (Lesson, 1842)[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Modrogrzbiecik długosterny[4], manakin długosterny[5] (Chiroxiphia linearis) – gatunek małego ptaka z rodziny gorzykowatych (Pipridae). Występuje w Ameryce Centralnej. Jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern).

Systematyka

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał francuski zoolog i ornitolog Karol Lucjan Bonaparte w 1838 roku na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”. Autor nadał ptakowi nazwę Pipra linearis. Jako miejsce typowe podał Meksyk[2][6], co później uściślono do Santa Efigenia w stanie Oaxaca w Meksyku[2].

Jest to gatunek monotypowy[7][8][9][10]. Dawniej wyróżniano dwa podgatunki[1][11]:

  • Chiroxiphia linearis fastuosa (Lesson, 1842)
  • Chiroxiphia linearis linearis (Bonaparte, 1838)

Dokładniejsze badania morfologiczne (Kirwan, 2011) wykazały jednak, że nie ma między tymi populacjami różnic na tyle dużych, by uznać je za osobne podgatunki, a ponadto brak jest bariery geograficznej pomiędzy nimi, tak więc lepiej traktować ten gatunek jako monotypowy[12].

Etymologia

  • Chiroxiphia: gr. χειρ kheir, χειρος kheiros „ręka”; ξιφος xiphos „miecz”[13].
  • linearis: łac. linearis – od łac. linea „linia, nić lniana”[14].

Morfologia

Modrogrzbiecik długosterny jest małym ptakiem o silnym dymorfizmie płciowym. Jest bardzo podobny do modrogrzbiecika ostrosternego. Samce są w większości czarne z czerwoną czapeczką na szczycie głowy, jasnoniebieskim grzbietem i pokrywami. Ogon czarny z dwoma środkowymi sterówkami wąskimi, niesymetrycznymi i znacznie wydłużonymi. Dziób krótki, lekko zakrzywiony, czarny. Samica jest oliwkowa z jaśniejszymi dolnymi częściami ciała, w okolicach brzucha i pokryw podogonowych przechodzącymi w kolor oliwkowobiaławy. Dziób szaro-oliwkowy. Nogi żółto-pomarańczowe. Ogon prosty, ciemniejszy, z dwoma środkowymi sterówkami wydłużonymi. Młode osobniki podobne do samic, z nieco jaśniejszymi piórami na brzuchu[7].

Wymiary[12][7]:

Samiec Samica
Masa ciała (g) 16–18 20–23
Długość skrzydła (mm) 67–74 68–72
Długość dzioba (mm) 10,56–12,43 11,47–12,44
Długość skoku (mm) 17,78–19,67 15,91–18,36
Długość ogona (mm) 27–35 30,5–36
Długość wydłużonych sterówek (mm) 100–150 20–30

Zasięg występowania

Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) modrogrzbiecika długosternego według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 282 tys. km². Dolna granica występowania określana jest na poziomie morza, a górna na 1500 m n.p.m.[7][15][11] Występuje wzdłuż zachodnich wybrzeży południowego Meksyku, Gwatemali, Salwadoru, Hondurasu, Nikaragui i północnej Kostaryki[7].

Ekologia i zachowanie

Modrogrzbiecik długosterny występuje w lasach z gęstym podszytem od wilgotnych lasów tropikalnych do suchych, a także w górskich lasach mglistych. Preferuje stanowiska z obfitą roślinnością gruntową np. w pobliżu namorzynów. Dieta tego gatunku składa się głównie owoców z małych drzew i krzewów, które podejmuje także w locie. Stwierdzono zjadanie łącznie 42 gatunków owoców. Dieta uzupełniana jest owadami[7]. Długość pokolenia jest określana na 4,4 roku[15].

Rozmnażanie

Okres lęgowy prawdopodobnie trwa od lutego do września, chociaż są podejrzenia, że jak u analogicznych gatunków może trwać cały rok. Gniazda w formie niewielkiego kielicha zbudowane są ze strzępek grzybów, włókien roślin, pokruszonych liści, mchu i czasami pasków kory i traw. Wewnętrzna część składa się głównie ze strzępek grzybów i kawałków liści. Około jednej trzeciej gniazd ma z zewnątrz przyczepione liście, które zwisają w dół. Wymiary gniazda: średnica wewnętrzna 4,3–6 cm, głębokość wewnętrzna 1,5–3 cm. Gniazda umieszczane są na niewielkich drzewach w rozwidleniach gałązek, w takim miejscu gdzie są dobrze ukryte. W lęgu zazwyczaj 2 jaja o wymiarach 22,1×16,1 mm i masie 2,5–3,25 g, koloru beżowobrązowego z czekoladowobrązowymi plamami. Gatunek ten charakteryzuje się bardzo niskim sukcesem lęgowym od 6 do 22%[7].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN modrogrzbiecik długosterny jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern). W 2008 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na więcej niż 50 tys., a mniej niż 500 tys. osobników. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako prawdopodobnie stabilny[3].

Przypisy

  1. 1 2 Chiroxiphia linearis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2024-02-17] (ang.).
  2. 1 2 3 4 5 6 Denis Lepage: Long-tailed Manakin Chiroxiphia linearis (Bonaparte, CLJL 1838). Avibase. [dostęp 2024-02-18]. (ang.).
  3. 1 2 Chiroxiphia linearis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Ilicurini Prum, 1992 (wersja: 2023-12-31). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-06].
  5. ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 234, 1999.
  6. ↑ K.L. Bonaparte, Description of new or interesting Birds from South America and Mexico, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 1837 cz. 5 (59), [1837], s. 113 (ang. • łac.).
  7. 1 2 3 4 5 6 7 Kanaksi, A., C. Stuligross, J. I. Pareja & W. Tori: Long-tailed Manakin Chiroxiphia linearis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-02-17]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  8. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2) Cotingas, manakins, tityras, becards. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
  9. ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES, PIPRIDAE Rafinesque 1815, Wersja 13.003 (2021-11-04) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-02-17] (ang.).
  10. ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8 [online], grudzień 2023 [dostęp 2024-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2023-12-14].
  11. 1 2 Handbook of the Birds of the World. J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie (red.). T. 9: Cotingas to Pipits And Wagtails. Barcelona: Lynx Edicions, 2004, s. 152. ISBN 84-87334-69-5. (ang.).
  12. 1 2 Guy M. Kirwan. External characters suggest that Long-tailed Manakin Chiroxiphia linearis is monotypic. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 131 (2), s. 76–80, 2011. (ang.).
  13. ↑ Chiroxiphia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-02-10] (ang.).
  14. ↑ linearis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-02-17] (ang.).
  15. 1 2 Long-tailed Manakin Chiroxiphia linearis. BirdLife International, 2023. [dostęp 2024-02-18]. (ang.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.