Monica (radar)
 | |
| Dane podstawowe | |
| Przeznaczenie |
powietrze-powietrze |
|---|---|
| Funkcje | |
| Historia | |
| Data konstrukcji |
1942 |
| Lata produkcji |
1942–1944 |
| Dane techniczne | |
| Zasięg |
900 m |
| Apertura pionowa |
45° |
| Apertura pozioma |
45° |
| Długość fali |
300 Mhz |
| Platforma |
lotnicza |
| Użytkownicy | |
| Wielka Brytania, USA | |
Monica (oficjalnie ARI 5664) – brytyjski lotniczy radar ostrzegawczy służący do obserwacji tylnej półsfery samolotu. Był instalowany w ogonie bombowców podczas II wojny światowej, został wprowadzony do użytku przez Royal Air Force w 1943 roku. Jego zadaniem było wykrywanie zbliżających się od tyłu myśliwców nocnych Luftwaffe[1].
Historia
Radar został opracowany w Bomber Support Development Unit w Worcestershire. Działał na pograniczu pasm VHF i UHF, wykorzystywał częstotliwość ok. 300 MHz. Urządzenie emitowało sygnał radarowy w stożku o kącie 45° za samolotem, co pozwalało wykrywać obiekty w tym obszarze znajdujące się w odległości do ok. 900 metrów (1000 jardów). W przypadku wykrycia intruza załoga była ostrzegana serią sygnałów dźwiękowych słyszanych w słuchawkach. Wraz ze zbliżaniem się obiektu tempo nadawania sygnałów rosło. System ten nie posiadał możliwości identyfikacji samolotów własnych i nieprzyjacielskich, co prowadziło do licznych fałszywych alarmów, zwłaszcza w gęstych formacjach bombowych[2]. Ponadto Monica zakłócała pracę pasywnego systemu Boozer, wykorzystywanego również do wykrywania niemieckich myśliwców nocnych[3]. Na wyposażenie samolotów dywizjonu 300 radar wprowadzono w 1943 roku[4].
W wyniku odkrycia i przetestowania przez Niemców urządzeń znalezionych w zestrzelonych brytyjskich bombowcach, Luftwaffe opracowało pasywny odbiornik radarowy FuG 227 Flensburg. Urządzenie to pozwalało niemieckim myśliwcom nocnym na namierzanie sygnałów emitowanych przez Monicę z odległości do 217 kilometrów (135 mil), co znacznie ułatwiało przechwytywanie alianckich bombowców[5]. Masowe zastosowanie Flensburga na pokładach niemieckich nocnych myśliwców przyczyniło się do odniesienia przez nie spektakularnych sukcesów. W nocy z 30 na 31 marca 1944 roku, podczas nalotu na Norymbergę, zestrzelono 94 bombowce RAF[6].
13 lipca 1944 roku niemiecki myśliwiec nocny Junkers Ju 88 G-1, wyposażony m.in. w detektor Flensburg, pomyłkowo wylądował na lotnisku RAF Woodbridge[7]. Został poddany testom, za które odpowiadał płk Derek Jackson. Początkowo testował on możliwości Flensburga na jednym bombowcu wyposażonym w Monicę, następnie na pięciu a ostatecznie na grupie 71 Lancasterów latających po trasie okrężnej Cambridge – Gloucester – Hereford – Cambridge. Badania wykazały, że operator Flensburga może namierzyć Monicę z dokładnością pozwalającą pilotowi w nocy zbliżyć się do bombowca na odległość umożliwiającą wzrokową identyfikację celu[8]. W konsekwencji podjęto decyzję o natychmiastowym wycofaniu urządzenia ze wszystkich samolotów RAF-u[9]. Na potrzeby RAF opracowano nowe urządzenia – Perfectos, Piperack i Serrate IV, które miały ostrzegać załogi o nieprzyjacielskich myśliwcach i wprowadzać w błąd obsługi radarów[10].
W lipcu 1944 roku radar Monica został zmodernizowany i dostosowany do zadań przechwytywania w nocy latających bomb V-1. Pierwotnie testowano go na dwusilnikowych myśliwcach Mosquito, po miniaturyzacji został zainstalowany na Hawker Tempest. Próby w warunkach bojowych wykazały, że w przypadku celów poruszających się na pułapie do 1500 stóp wskazania radaru są zakłócane przez fale odbite od powierzchni ziemi. To zadecydowało o przerwaniu dalszych prób[11].
Użycie przez USA
Amerykańskie Siły Powietrzne zaadaptowały radar Monica do własnych potrzeb jako AN/APS-13 oraz z nazwą „Archie”. Po odkryciu podatności systemu na wykrycie przez wroga, jego użycie zostało ograniczone[12]. Jednakże AN/APS-13 został wykorzystany jako wysokościomierz radarowy w bombach atomowych zrzuconych na Hiroszimę i Nagasaki[13].
Przypisy
- ↑ Falconer 2003 ↓, s. 119.
- ↑ Price 2006 ↓, s. 134.
- ↑ Overy 2017 ↓, s. 384.
- ↑ Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 184.
- ↑ Richard Maddox: How ‘MONICA’ was tricked into failing to protect RAF bomber crews. Volunteer London Blog. [dostęp 2025-04-22]. (ang.).
- ↑ Price 2009 ↓, s. 65.
- ↑ Inspection of Crashed or Captured Enemy Aircraft. Air Intelligence. [dostęp 2025-04-22]. (ang.).
- ↑ Price 2006 ↓, s. 269.
- ↑ Price 2006 ↓, s. 270.
- ↑ Overy 2017 ↓, s. 461.
- ↑ The Electronic War and the Tempest. The Hawker Tempest Page. [dostęp 2025-04-22]. (ang.).
- ↑ Bogey Six O’clock!: The AN/APS-13 Tail Warning Radar. Hackaday. [dostęp 2025-04-22]. (ang.).
- ↑ AN/APS-13 (SCR 718). Personal Museum of Military Radios - Spy Radios - Tubes. [dostęp 2025-04-22]. (ang.).
Bibliografia
- Jonathan Falconer: The Bomber Command handbook, 1939-1945. Stroud: Sutton, 2003. ISBN 0-7509-3171-X. OCLC 59367420.
- Łukasz Jaśkiewicz: 300 Dywizjon Bombowy „Ziemi Mazowieckiej”. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2018. ISBN 978-83-7889-828-3. OCLC 1096345355.
- Richard J. Overy: Bombowce nad Europą 1939-1945. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-90-0. OCLC 989759822.
- Alfred Price: Narzędzia mroku : historia walki radioelektronicznej 1939-1945. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 978-83-7384-473-5. OCLC 749822201.
- Alfred Price: Ostatni rok Luftwaffe : maj 1944 - maj 1945. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2009. ISBN 978-83-60682-20-3. OCLC 750489018.
Linki zewnętrzne
- Model 3-D radaru Monica, dostęp 2025-04-23