Mozaiki w katedrze Saint Louis (Jan Henryk Rosen)

Mozaiki w katedrze Saint Louis- Mozaiki projektu Jana Henryka Rosena w bazylice katedralnej pw. św. Ludwika (The Cathedral Basilica of St Louis) w Saint Louis w stanie Missouri powstały w latach 1960–1967 i stanowiły część ogromnego zespołu dekoracji mozaikowych zdobiących ten kościół, wykonywanych według projektów różnych artystów (m.in. Hildereth Meière) przez kilka dziesięcioleci.

Katedra w Saint Louis została zbudowana w latach 1907–1914; uroczystego poświęcenia dokonano w roku 1926. Projekt kościoła wykonała firma architektoniczna Barnett, Haynes i Barnett. Abp John J. Glennon, inicjator budowy, zdecydował o wyborze bizantyńskiego kostiumu stylistycznego (wzorowano się głównie na bazylice św. Marka w Wenecji i kościele Hagia Sofia w Stambule), gdyż chciał, aby jego katedra wyróżniała się spośród innych budynków kościelnych w USA, wśród których przeważały różne wariacje gotyku. Konsekwencją takiego wyboru w zakresie architektury była decyzja o udekorowaniu wnętrza kościoła mozaikami – przedsięwzięcie, które trwało kilkadziesiąt lat: ukończono je dopiero w latach 90. XX wieku^[1].

Przygotowując projekty mozaik, Rosen współpracował ze zlokalizowaną właśnie w Saint Louis firmą zajmująca się realizacją dekoracji mozaikowych: The Ravenna Mosaic^[2], z którą przez wiele lat utrzymywał bardzo dobre stosunki, nie tylko na niwie zawodowej, ale i prywatnej. Sprzyjał temu najprawdopodobniej fakt, że właściciel firmy, Paul Heuduck (1882–1972)^[3], był Niemcem, urodzonym – podobnie jak Rosen – na Starym Kontynencie, jeszcze w XIX wieku; wraz z ojcem (a po jego śmierci samodzielnie) firmę prowadził syn Paula, Arno (1917–1988).

J. H. Rosen zaprojektował mozaiki w centralnej kopule kościoła, na północnym łuku wspierającym tę kopułę, na ścianie wschodniej i na ścianie zachodniej kościoła.

Mozaiki w środkowej kopule kościoła w czterech polach czaszy, przedstawiają:

· Trójcę św. w typie Tronu Łaski (z inskrypcją: glory be to the father to the son and to the holy spirit [„Chwała Ojcu, i Synowi, i Duchowi Świętemu”])

· Wizję Ezechiela (z inskrypcją: the word of the lord came to ezechiel and the hand of the lord was upon him [„Pan skierował słowo do Ezechiela i była nad nim ręka Pańska”])

· Niewiastę Apokaliptyczną (z inskrypcją: and a great sign appeared in heaven a woman clothed in the sun [„Wielki znak ukazał się na niebie: Niewiasta obleczona w słońce”])

· Wniebowstąpienie Eliasza (z inskrypcją: a fiery chariot and fiery horses parted them both asunder and elias went up to heaven [„Zjawił się wóz ognisty wraz z rumakami ognistymi i rozdzielił obydwóch: a Eliasz wstąpił do niebios”])

Inskrypcje to (czasem nieco zmodyfikowane) wersety zaczerpnięte z Pisma świętego.

Wyobrażeniom w czaszy kopuły towarzyszą cherubiny ze słowem „święty” w czterech językach (po łacinie, angielsku, grecku i w języku starocerkiewnosłowiańskim): „sanctus”, „holy”, „hagios”, „swjatyj” (dwa ostatnie zapisane – odpowiednio – greką i cyrylicą), a na tamburze przedstawiono ośmiu Archaniołów oraz ośmiu Aniołów z herbami osób i instytucji, rzeki rajskie i gwiazdozbiory.

Północny łuk tej kopuły („Łuk Sądu Ostatecznego”) zdobią mozaiki: Chrystus Sędzia ze sceną Deesis (Matka Boska i św. Jan Chrzciciel) ze św. Piotrem, Dobrym Łotrem (Dismasem) i Zmartwychwstaniem Ciał oraz Archaniołem Michałem, św. Odilonem i potępionymi (1961–1962). Na ścianie wschodniej widnieją: prefiguracja Ostatniej Wieczerzy – starotestamentowa Wieczerza Paschalna, a na ścianie zachodniej – Ustanowienie Najświętszego Sakramentu (Ostatnia Wieczerza, 1967)^[4].