NASA AD-1

NASA AD-1

AD-1 w locie przy maksymalnym kącie wychylenia skrzydeł
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Ames Industrial Company
Typ	samolot eksperymentalny w układzie oblique wing
Załoga	1
Historia
Data oblotu	21 grudnia 1979
Wycofanie ze służby	7 sierpnia 1982
Liczba egz.	1
Dane techniczne
Napęd	2 × silniki turboodrzutowe Microturbo TRS18-046
Ciąg	2 × 100 kgf
Wymiary
Rozpiętość	9,85 m
Długość	11,83 m
Wysokość	2,06 m
Masa
Własna	658 kg
Startowa	973 kg
Osiągi
Prędkość maks.	około 400 km/h
Prędkość przelotowa	274 km/h
Dane operacyjne
Użytkownicy
NASA
Rzuty

NASA AD-1 – amerykański eksperymentalny samolot o zmiennej geometrii skrzydeł w układzie oblique wing, zaprojektowany i wybudowany jako platforma testowa dla tego typu konstrukcji.

W czasie drugiej wojny światowej, hitlerowskie Niemcy prowadziły prace nad opracowaniem samolotów w układzie oblique wing. Koncepcja pojawiła się po raz pierwszy w niezrealizowanych projektach samolotów Blohm & Voss P.202 i Messerschmitt P.1009 z roku 1944, a w ich opracowaniu uczestniczył niemiecki konstruktor – Richard Vogt, przesiedlony po wojnie do USA w ramach operacji Paperclip. Zakładała ona możliwość znacznego zmniejszenia oporów oraz poprawę osiągów płatowca podczas lotu z dużą prędkością, co potwierdziły także w późniejszym czasie badania i eksperymenty w tunelu aerodynamicznym. Jednak z powodu ograniczeń technologicznych, prace nad tego typu maszynami rozpoczęto dopiero pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku^[1][2].

Prototypowy samolot został oznaczony jako NASA AD-1 lub też Ames Dryden-1 (od nazw ośrodków badawczych, które pracowały nad projektem – NASA Ames i NASA Dryden). Firma Boeing odpowiadała za ogólny projekt samolotu. Rutan Aircraft Factory odpowiedzialna była za wykonanie szczegółowego projektu i analiz obciążeń, zaś Ames Industrial Company za wybudowanie płatowca. W pracach rozwojowych przy konstruowaniu maszyny udział brał także Richard Vogt. Samolot ukończono w lutym 1979 roku, po czym dostarczono na lotnisko NASA Dryden w stanie Kalifornia^[1]. Koszty wybudowania prototypu sięgały 240 tysięcy dolarów^[1][2][3].

AD-1 został oblatany 21 grudnia 1979 roku, przez pilota testowego Thomasa McMurphy'ego. Samolot wystartował ze skrzydłem ustawionym prostopadle względem kadłuba; kąt obrotu skrzydła zmienił się podczas lotu po osiągnięciu wymaganej prędkości i wysokości. W ciągu 18 miesięcy z każdym lotem testowym skrzydło samolotu AD-1 obracano o 1 stopień, jednocześnie analizując wszystkie osiągi. W rezultacie w połowie 1980 roku eksperymentalny samolot osiągnął maksymalny kąt obrotu skrzydła – 60 stopni^[4][1]. Loty testowe trwały do ​​sierpnia 1982 roku, w sumie samolot wzbił się w powietrze 79 razy^[1]. Ostatni lot AD-1 odbył się 7 sierpnia 1982 roku^[5]. Loty za sterami AD-1 odbyło 17 pilotów^[2][3].

Jedyny wybudowany egzemplarz NASA AD-1 eksponowany jest w Hiller Aviation Museum w San Carlos w stanie Kalifornia^[6].

NASA AD-1 był jednomiejscowym samolotem o napędzie odrzutowym, wykonanym z materiałów kompozytowych, głównie włókna szklanego. Jego długość wynosiła 11,8 metra, a wysokość 2,06 metra. Rozpiętość skrzydeł wynosiła od 9,85 metra przy ich klasycznym ułożeniu. Masa własna wynosiła 658 kg, zaś startowa 973 kg^[7][3]. Samolot miał stałe, niechowane trójkołowe podwozie, zamontowane blisko kadłuba w celu zmniejszenia oporów powietrza^[8].

Skrzydło było obracane przez elektrycznie napędzany mechanizm zębaty umieszczony wewnątrz kadłuba, tuż przed silnikami, zaś składane były w ten sposób, że prawa połowa skrzydła obróciła się w przód samolotu, natomiast lewa do tyłu. Maksymalny obrót skrzydła wynosił 60 stopni. Samolot miał konwencjonalny ster wysokości i kierunku^[8][3].

Napęd stanowiły dwa silniki odrzutowe Microturbo TRS18-046 o mocy 100 kgf każdy. Silniki umiejscowione były w tylnej części kadłuba w gondolach silnikowych. Długotrwałość lotu wynosiła 75 minut przy pełnym zapasie paliwa^[7]. Prędkość maksymalna samolotu wynosiła około 400 km/h, natomiast prędkość przelotowa wynosiła 274 km/h^[7][3].

Sterowanie sterami oraz lotkami odbywało się za pomocą cięgieł. Miał on prosty kokpit przekazujący pilotowi informacje wyłącznie o wysokości, prędkości lotu, przyśpieszenia, kątach natarcia, kątach odchylenia skrzydeł, parametrach pracy silnika i pozycję trymu steru. Pilot nie miał przyrządów pokazujących położenie samolotu^[3].

AD-1 miał nieprzyjemną charakterystykę latania oraz był trudny w pilotażu przy ekstremalnie skośnych kątach załamania skrzydeł^[8].