Nawłoć alpejska

Nawłoć alpejska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	nawłoć
Gatunek	nawłoć pospolita
Podgatunek	nawłoć (pospolita) alpejska
	Nazwa systematyczna
	Solidago virgaurea subsp. minuta (L.) Arcang.; Comp. Fl. Ital.: 339 (1882)
Synonimy
	Aster minutus Kuntze; Solidago alpina Salisb.; Solidago minuta L.; Solidago pumila Crantz; Solidago virgaurea var. minuta (L.) DC.; Solidago virgaurea var. alpina Murith;
	Aster minutus Kuntze; Solidago alpina Salisb.; Solidago minuta L.; Solidago pumila Crantz; Solidago virgaurea var. minuta (L.) DC.; Solidago virgaurea var. alpina Murith;

Nawłoć alpejska^[4] (Solidago virgaurea subsp. minuta^[3]) – takson roślin z rodziny astrowatych wyróżniany w randze podgatunku nawłoci pospolitej^[3], czasem też jako odrębny gatunek^[5]. Występuje w górach Europy od Wielkiej Brytanii, Szwecji i Finlandii na północy po Hiszpanię i Grecję na południu, poza tym w Azji Mniejszej i w Maroku^[3]. W Polsce występuje pospolicie^[6] w wyższych partiach Sudetów i Karpat (Tatry, Beskidy Zachodnie i Bieszczady)^[7].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna o pędzie nagim^[8], osiągającym wysokość 10–50 cm^[9].
Liście: Odziomkowe lancetowate, zwężone w długi i oskrzydlony ogonek, blaszka na brzegu grubo piłkowana. Liście łodygowe zmniejszają się ku górze i mają coraz krótsze ogonki^[6] (dolne liście łodygowe są jednak dłuższe od odziomkowych)^[9].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki wyrastające na długich szypułkach (od 7 do 30 mm^[9]) i tworzące szczytowy, groniasty kwiatostan złożony. Kwiaty są żółte, brzeżne języczkowate, środkowe rurkowate^[6]. Okrywa osiąga zwykle 6,5–8,5 mm wysokości, a cały koszyczek 8–10,5 mm. Listki okrywy mają ponad 1,3 mm szerokości i zwykle wyrastają w dwóch rzędach. Kwiatów rurkowych wewnątrz koszyczka jest zazwyczaj od 21 do 36^[5]. Kwiaty języczkowe od 5 do 8 mm długie^[9].
Owoce: Niełupki z puchem kielichowym^[6].
Rośliny podobne: Podgatunek typowy nawłoci pospolitej bywa wyższy (do 1 m) i owłosiony, ma szersze liście, ale koszyczki ma nawet dwa razy mniejsze^[8]. Jego okrywa osiąga zazwyczaj 5–6,5 mm wysokości, a cały koszyczek poniżej 8 mm. Listki okrywy mają zazwyczaj od 0,9 do 1,3 mm szerokości i zazwyczaj wyrastają w 3 lub 4 rzędach. Wewnątrz koszyczka znajduje się tylko 11–18 kwiatów rurkowatych, rzadko więcej^[5]. Między wyższymi piętrami górskimi i populacjami niżowymi występują rośliny o cechach pośrednich^[8]^[5], być może mieszańce^[5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do września. Siedlisko: ziołorośla, hale, murawy i borówczyska^[6], luki wśród zarośli kosodrzewiny^[9]. Rośnie głównie w piętrze kosodrzewiny i piętrze halnym^[6]. Fitosocjologia: w klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Calamagrostietum villosae (tatricum)^[10].

Roślina trująca: Roślina szkodliwa dla bydła domowego – może powodować zatrucia, objawiające się gorączką, obrzękami i nadmiernym wydalaniem moczu.

Zastosowanie

Roślina lecznicza. Ma podobne własności lecznicze, jak nawłoć pospolita.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
1 2 3 4 5 Solidago virgaurea subsp. minuta (L.) Arcang., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-29] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 169, ISBN 978-83-62975-45-7 .
1 2 3 4 5 PiotrP. Kiełtyk PiotrP., ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ., Taxonomy of the Solidago virgaurea Group (Asteraceae) in Poland, with Special Reference to Variability along an Altitudinal Gradient, „Folia Geobotanica”, 49, 2014, s. 259–282 [dostęp 2024-10-29] .
1 2 3 4 5 6 Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
↑ Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ, 2001, s. 225.
1 2 3 WładysławW. Szafer WładysławW., StanisławS. Kulczyński StanisławS., BogumiłB. Pawłowski BogumiłB., Rośliny polskie: opisy i klucze do oznaczania wszystkich gatunków roślin naczyniowych rosnących w Polsce bądź dziko, bądź też zdziczałych lub częściej hodowanych. Cz. 1, wyd. 6, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 659, ISBN 978-83-01-05287-4 .
1 2 3 4 5 KrzysztofK. Rostański KrzysztofK., Solidago L., Nawłoć, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 118 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[powo-3] 1 2 3 4 5 Solidago virgaurea subsp. minuta (L.) Arcang., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-29] .

[checklist-4] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 169, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[kieltyk-5] 1 2 3 4 5 PiotrP. Kiełtyk PiotrP., ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ., Taxonomy of the Solidago virgaurea Group (Asteraceae) in Poland, with Special Reference to Variability along an Altitudinal Gradient, „Folia Geobotanica”, 49, 2014, s. 259–282 [dostęp 2024-10-29] .

[mirek-6] 1 2 3 4 5 6 Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.

[zajac-7] Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ, 2001, s. 225.

[szafer-8] 1 2 3 WładysławW. Szafer WładysławW., StanisławS. Kulczyński StanisławS., BogumiłB. Pawłowski BogumiłB., Rośliny polskie: opisy i klucze do oznaczania wszystkich gatunków roślin naczyniowych rosnących w Polsce bądź dziko, bądź też zdziczałych lub częściej hodowanych. Cz. 1, wyd. 6, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 659, ISBN 978-83-01-05287-4 .

[rostanski-9] 1 2 3 4 5 KrzysztofK. Rostański KrzysztofK., Solidago L., Nawłoć, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 118 .

[10] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]