Neville Chamberlain (oficer)
![]() | |
| Pełne imię i nazwisko |
Neville Francis Fitzgerald Chamberlain |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
13 stycznia 1856 |
| Data i miejsce śmierci |
28 maja 1944 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1873–1901 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
Royal Irish Constabulary |
| Odznaczenia | |
Neville Francis Fitzgerald Chamberlain KCB KCVO KStJ KPM (ur. 13 stycznia 1856 w Slough, zm. 28 maja 1944 w Ascot) – brytyjski wojskowy, urzędnik państwowy i twórca snookera. Był oficerem Armii Brytyjskiej w Indiach, później pełnił funkcję inspektora generalnego Royal Irish Constabulary i zrezygnował ze stanowiska po powstaniu wielkanocnym w Irlandii w 1916. Uważa się, że wynalazł grę w snookera w 1875, gdy służył w Jabalpurze w Indiach.
Życiorys
Wczesne życie
Urodził się w rodzinie wojskowych w Slough w hrabstwie Berkshire, jako syn Charlesa Francisa Falcona Chamberlaina i jego żony Marianne Ormsby Drury. Był również bratankiem marszałka Neville’a Bowlesa Chamberlaina. Kształcił się w Brentwood School i Royal Military College w Sandhurst[1][2].
Kariera wojskowa
9 sierpnia 1873 wstąpił jako podporucznik do 11. Pułku Piechoty stacjonującego w Subathu w Indiach[3][2], a w sierpniu 1874 awansował na porucznika[4]. W 1878, podczas drugiej wojny brytyjsko-afgańskiej, dołączył do sztabu marszałka polowego sir Fredericka Robertsa, naczelnego dowódcy armii brytyjskiej w Afganistanie. Chamberlain został lekko ranny w bitwie pod Kandaharem[4][5][3]. Służył z Robertsem w Utakamand w latach 1881–1885[6][4]. Awansował na kapitana 9 sierpnia 1885[7], na majora 7 listopada 1885[8][2].
W 1890 został sekretarzem wojskowym rządu Kaszmiru[3]. 6 stycznia 1894 otrzymał brevet pułkownika[9]. Oficjalny awans na pułkownika miał miejsce 6 lutego 1899 kiedy został członkiem sztabu w Delhi[10].
Po wybuchu drugiej wojny burskiej lord Roberts został mianowany naczelnym dowódcą sił brytyjskich w Afryce Południowej. W grudniu 1899 Chamberlain ponownie dołączył do Robertsa w Afryce Południowej jako „pierwszy adiutant i sekretarz prywatny”[3][11][1] i w raportach wojennych z 1900 Roberts bardzo go chwalił[12][2].
Royal Irish Constabulary
W 1900 został odznaczony Orderem Łaźni. W tym samym roku został mianowany inspektorem generalnym Royal Irish Constabulary (RIC), uzbrojonej policji obejmującej całą Irlandię z wyjątkiem Dublina[13][2]. Podlegała ona bezpośrednio administracji brytyjskiej w Irlandii, mającej siedzibę w Zamku Dublińskim. Odpowiadała za gromadzenie informacji wywiadowczych i utrzymywanie porządku, uważano ją za „oczy i uszy” rządu[14]. Formalnie zrezygnował ze służby w armii brytyjskiej 1 listopada 1901[15].
W sierpniu 1903 został mianowany Kawalerem Komandorem Orderu Łaźni (KCB)[16], w 1911 Kawalerem Komandorem Królewskiego Orderu Wiktoriańskiego (KCVO)[13][2] a w kwietniu 1914 Kawalerem Łaski w Czcigodnym Zakonie Świętego Jana[17]. W 1915 otrzymał Medal Króla dla Policji[18]. Lata spędzone przez Chamberlaina w RIC zbiegły się z rozwojem szeregu organizacji politycznych, kulturalnych i sportowych, których wspólnym celem było oddzielenie Irlandii od Wielkiej Brytanii. Organizacje te często określano mianem Sinn Féin, co doprowadziło do powstania organizacji Irlandzkich Ochotników w 1913[19].
W raportach dla Głównego Sekretarza Irlandii Augustine’a Birrella i Podsekretarza Sir Matthew Nathana Chamberlain ostrzegał, że Ochotnicy przygotowują się do zorganizowania powstania i proklamowania niepodległości Irlandii[20]. Jednakże w kwietniu 1916, gdy Nathan pokazał mu list od dowódcy armii z południa Irlandii, w którym informował on o spodziewanym lądowaniu broni na południowo-zachodnim wybrzeżu i planowanym na Wielkanoc powstaniu, obaj „wątpili, czy plotka ta ma jakiekolwiek podstawy”[21]. Powstanie wielkanocne rozpoczęło się w Poniedziałek Wielkanocny, 24 kwietnia 1916 i trwało sześć dni, kończąc się dopiero, gdy większa część ulicy Sackville (obecnie O’Connell Street) została zniszczona przez ogień artyleryjski. Chociaż Królewska Komisja ds. Rebelii z 1916 (komisja Hardinge’a) oczyściła RIC z wszelkiej odpowiedzialności za powstanie[22], Chamberlain zrezygnował ze stanowiska w lipcu 1916 w związku z krytyką nieudolnego wykorzystania informacji wywiadowczych[13][2].
Życie prywatne
.png)
Po przejściu na emeryturę zamieszkał w Ascot, w hrabstwie Berkshire. 19 marca 1938 opublikował w czasopiśmie The Field list, w którym twierdził, że w 1875 w kasynie oficerskim 11. Pułku Devonshire w Jabalpurze (w Indiach) wymyślił grę w snookera dodając kolorowe bile do klasycznego bilarda. Gra zdobyła popularność w miejscowym klubie a po wspólnym obiedzie z maharadżą zawodowy bilardzista John Ross, który zapoznał się z nowymi regułami, rozpowszechnił ją w Wielkiej Brytanii[13][2]. Jego twierdzenie zostało poparte przez pisarza Comptona Mackenzie w liście do The Billiard Player w 1939 i zostało zaakceptowane przez obecne organy zarządzające, takie jak International Billiards and Snooker Federation[3][1].
Poślubił Mary Henriettę Hay (1866–1936) w 1886[2]. Ich córka, Nora (1887–1956), poślubiła Clive’a Wigrama, 1. barona Wigram[13].
Zmarł 28 maja 1944 w swoim domu[1][13] w Ascot na zapalenie mięśnia sercowego[2].
Przypisy
- 1 2 3 4 Colonel Neville Francis Fitzgerald Chamberlain. The British Museum. [dostęp 2024-11-11]. (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 T. R. Moreman. Chamberlain, Sir Neville Francis Fitzgerald (1856–1944). „Oxford Dictionary of National Biography”, 2006-05-25. Oxford University Press. DOI: 10.1093/ref:odnb/73766. (ang.).
- 1 2 3 4 5 Peter Ainsworth: The Origin of Snooker: The Neville Chamberlain Story. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-11)]. (ang.).
- 1 2 3 T.R. Moreman, Chamberlain, Sir Neville Francis Fitzgerald (1856–1944), Oxford Dictionary of National Biography, 23 września 2004, DOI: 10.1093/ref:odnb/73766 (ang.).
- ↑ No. 24909. „London Gazette”, s. 6539, 1880-12-03. [dostęp 2024-10-29]. (ang.).
- ↑ No. 25096. „The London Gazette”. 25096, s. 1741, 1882-04-18. [dostęp 2024-10-29]. (ang.).
- ↑ No. 25520. „The London Gazette”. 25520, s. 4787, 1885-10-16. [dostęp 2024-10-29]. (ang.).
- ↑ No. 25527. „The London Gazette”. 25527, s. 5081, 1885-11-06. [dostęp 2024-10-29]. (ang.).
- ↑ No. 26591. „The London Gazette”. 26591, s. 416, 1895-01-22. [dostęp 2024-10-29]. (ang.).
- ↑ No. 27085. „The London Gazette”. 27085, s. 3521, 1899-06-02. [dostęp 2024-10-29]. (ang.).
- ↑ No. 27146. „The London Gazette”. 27146, s. 8542, 1899-12-22. [dostęp 2024-10-29]. (ang.).
- ↑ No. 27282. „The London Gazette”. 27282, s. 844, 1901-02-08. [dostęp 2024-10-29]. (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 Richard Hawkins, Chamberlain, Sir Neville Francis Fitzgerald, Dictionary of Irish Biography, październik 2009, DOI: 10.3318/dib.001602.v1 [dostęp 2024-10-29] (ang.).
- ↑ W.J. McCormack, The Blackwell Companion to Modern Irish Culture, Oxford: Blackwell Publishers, 1999, s. 477, ISBN 0-631-22817-9 (ang.).
- ↑ No. 27380. „The London Gazette”. 27380, s. 8095, 1901-11-26. [dostęp 2024-10-29]. (ang.).
- ↑ No. 27586. „The London Gazette”. 27586, s. 5058, 1903-08-11. [dostęp 2024-10-29]. (ang.).
- ↑ No. 28818. „The London Gazette”. 28818, s. 2874, 1914-04-03. [dostęp 2024-10-29]. (ang.).
- ↑ No. 29024. „The London Gazette”. 29024, s. 4, 1914-12-29. [dostęp 2024-10-29]. (ang.).
- ↑ Brian Feeney: Sinn Féin. A Hundred Turbulent Years. University of Wisconsin Press, 2003, s. 55. ISBN 0-299-18670-9. (ang.).
- ↑ Michael Foy: The Easter Rising. Sutton Publishing, 2004, s. 55. ISBN 0-7509-3433-6. (ang.).
- ↑ Leon Ó Broin: Dublin Castle and the 1916 Rising. New York University Press, 1971, s. 79. ISBN 0-8147-6150-X. (ang.).
- ↑ Royal Commission on the Rebellion in Ireland, Report of Commission, An Garda Síochána - Ireland's National Police and Security Service, 26 czerwca 1916, s. 13 [dostęp 2024-11-11] (ang.).
Bibliografia
- Charles Hardinge, Report of the Royal Commission on the Rebellion in Ireland : Minutes of Evidence and Appendix of Documents, Londyn: His Majesty Stationary Office, 1916 (ang.).
