Sachverständigenrat zur Begutachtung der gesamtwirtschaftlichen Entwicklung
Sachverständigenrat zur Begutachtung der gesamtwirtschaftlichen Entwicklung (potocznie Fünf Wirtschaftsweisen, z niem. „Pięciu Mędrców”) – ciało doradcze rządu i parlamentu niemieckiego.
Historia powstania
Powstała na mocy ustawy wydanej w 1963 roku. Jej zadaniem jest okresowa ocena sytuacji ekonomicznej Republiki Federalnej Niemiec, jak również udzielanie pomocy w podejmowaniu decyzji organom państwowym odpowiedzialnym za politykę gospodarczą. Rada w zakresie działań doradczych jest całkowicie niezależna.
W skład Rady wchodzi pięciu członków, nominowanych przez rząd, a mianowanych przez prezydenta na okres pięciu lat. Co roku, jeden z członków Rady odchodzi i na jego miejsce wybiera się następnego – tak aby zachować ciągłość Rady. Ponowny wybór tej samej osoby jest możliwy. Członkowie Rady powinni być całkowicie niezależni, niezwiązani z rządem, jakąkolwiek partią polityczną, ciałem ustawodawczym, ani żadną organizacją kontrolowaną prawem publicznym. Nie mogą reprezentować związków zawodowych, organizacji handlowych ani związków pracodawców, nie mogą też piastować żadnej z tych pozycji przez rok poprzedzający powołanie ich do Rady.
Zadania
Zgodnie z ustawą eksperci powinni wskazywać elementy niewystarczającego rozwoju gospodarczego i możliwości jego uniknięcia, jednak powinni powstrzymywać się rekomendowania konkretnych rozwiązań ustrojowych zarówno w polityce gospodarczej, jak i społecznej (Der Sachverständigenrat soll Fehlentwicklungen und Möglichkeiten zu deren Vermeidung oder deren Beseitigung aufzeigen, jedoch keine Empfehlungen für bestimmte wirtschafts- und sozialpolitische Maßnahmen aussprechen).
W gestii Rady leży wybranie przewodniczącego na okres trzech lat.
Zadania Rady i obowiązki jej członków są uregulowane ustawą o stworzeniu rady eksperckiej w celu doradzania w kwestiach wielosektorowego rozwoju gospodarczego (Gesetz zur Bildung eines Sachverständigenrates zur Begutachtung der gesamtwirtschaftlichen Entwicklung). Do zadań Rady należy analizowanie bieżącej sytuacji gospodarczej i przewidywanie jej przyszłego rozwoju. Bada także, jak w ramach gospodarki rynkowej zapewnić stabilność cen, wysoki poziom zatrudnienia i równowagę zewnętrzną przy zachowaniu stałego i odpowiedniego wzrostu gospodarczego i niskiej inflacji.
W związku z ustawowym obowiązkiem Rada co roku przygotowuje i publikuje raport roczny (15 listopada), prezentując możliwe rozwiązania, bez jednoznacznej ich rekomendacji. Przygotowanie raportu może także zlecić rząd, który po otrzymaniu rocznego raportu w ciągu ośmiu tygodni przedstawia wnioski dotyczące przyszłej polityki gospodarczej. Z tego wynika, że głos Rady w tworzeniu rozwiązań w najważniejszych sprawach gospodarczych ma znaczenie.
Rada może ponadto samodzielnie wydawać specjalne rady eksperckie, odnoszące się do konkretnych problemów gospodarczych, w przypadku gdy w niektórych regionach kraju wspólne cele polityki gospodarczej zostałyby zakłócone.
Rada ma całkowitą niezależność w doradzaniu rządowi. Jeśli jej członkowie mają odmienne opinie, są one wszystkie prezentowane w raporcie. Rada może skorzystać z pomocy innych ekspertów, jeśli uzna to za stosowne.
Członkowie
W skład Rady wchodzą:
- Achim Truger (od marca 2019)
- Veronika Grimm (od kwietnia 2020)
- Monika Schnitzer (od kwietnia 2020)
- Martin Werding (od września 2022)
- Ulrike Malmendier (od września 2022)
Poprzedni członkowie Rady (chronologicznie):
- Wilhelm Bauer (styczeń 1964 – lipiec 1974; przewodniczący: marzec 1964 – luty 1970)
- Paul Binder (styczeń 1964 – luty 1968)
- Herbert Giersch (styczeń 1964 – luty 1970)
- Harald Koch (styczeń 1964 – maj 1969)
- Fritz W. Meyer (styczeń 1964 – luty 1966)
- Wolfgang Stützel (luty 1966 – wrzesień 1968)
- Manfred Schäfer (marzec 1968 – lipiec 1970)
- Norbert Kloten (czerwiec 1969 – kwiecień 1976; przewodniczący: marzec 1970- luty 1976)
- Claus Köhler (grudzień 1969 – luty 1974)
- Olaf Sievert (maj 1970 – luty 1985; przewodniczący: marzec 1976 – luty 1985)
- Armin Gutowski (grudzień 1970 – luty 1978)
- Gerhard Scherhorn (maj 1974 – luty 1979)
- Kurt Schmidt (sierpień 1974 – maj 1984)
- Gerhard Fels (czerwiec 1976 – luty 1982)
- Horst Albach (maj 1978 – luty 1983)
- Werner Glastetter (sierpień 1979 – sierpień 1981)
- Hans-Jürgen Krupp (marzec 1982 – luty 1984)
- Hans Karl Schneider (lipiec 1982 – luty 1992; przewodniczący: marzec 1985 – luty 1992)
- Ernst Helmstädter (marzec 1983 – luty 1988)
- Dieter Mertens (marzec 1984 – luty 1986)
- Dieter Pohmer (lipiec 1984 – luty 1991)
- Helmut Hesse (marzec 1985 – listopad 1988)
- Rüdiger Pohl (lipiec 1986 – luty 1994)
- Otmar Issing (kwiecień 1991 – luty 2001)
- Herbert Hax (marzec 1989 – luty 2000; przewodniczący: marzec 1992 – luty 2000)
- Horst Siebert (styczeń 1991 – luty 2003)
- Rolf Peffekoven (kwiecień 1991 – luty 2001)
- Juergen B. Donges (kwiecień 1992 – luty 2002; przewodniczący: marzec 2000 – luty 2002)
- Wolfgang Franz (maj 1994 – luty 1999; marzec 2003 – luty 2013, przewodniczący: marzec 2009 – luty 2013)
- Jürgen Kromphardt (marzec 1999 – luty 2004)
- Bert Rürup (marzec 2000 – luty 2009, przewodniczący: marzec 2005 – luty 2009)
- Wolfgang Wiegard (marzec 2001 – luty 2011, przewodniczący: kwiecień 2002 – luty 2005)
- Axel Weber (marzec 2002 – kwiecień 2004)
- Peter Bofinger (marzec 2001 – luty 2019)
- Beatrice Weder di Mauro (czerwiec 2004 – luty 2012)
- Claudia Maria Buch (marzec 2012 – maj 2014)
- Isabel Schnabel (czerwiec 2014 – grudzień 2019)
- Christoph M. Schmidt (marzec 2009 – luty 2020; przewodniczący: marzec 2013 – luty 2020)
- Lars Feld (marzec 2011 – luty 2021; przewodniczący: marzec 2020 – luty 2021)
- Volker Wieland (marzec 2013 – kwiecień 2022)
Grupa Alternatywnej Polityki Gospodarczej
Od 1977 r. działa w Niemczech w opozycji do Rady Pięciu Grupa Alternatywnej Polityki Gospodarczej, Co roku w tygodniu przed 1 maja raport o alternatywnej polityce gospodarczej. Zwykle zawiera on przeciwne rady eksperckie w stosunku do Niemieckiej Rady Ekspertów Ekonomicznych.
Inne państwa
Podobne rozwiązania jeśli chodzi o organy doradcze występują też w innych państwach. W Stanach Zjednoczonych istnieje Rada Doradców Ekonomicznych. Do jej głównych zadań należą doradzanie prezydentowi w bieżącej polityce, pomoc w sporządzeniu corocznego raportu gospodarczego, zbieranie i analiza informacji dotyczących wskaźników ekonomicznych i obserwowanych trendów.
W Szkocji także działa Rada Doradców Ekonomicznych. Jej celami jest bezpośrednie doradzanie premierowi Szkocji w celu poprawienia wzrostu gospodarczego, kwartalne spotkania i publikacja danych ekonomicznych i przygotowanie corocznego raportu zawierającego komentarze ekspertów do polityki gospodarczej państwa.