Nowe latko
Nowe latko – dawne pieczywo obrzędowe noworoczne wypiekane na Kurpiach, Podlasiu, Warmii i Mazurach[1].
Historia
Pieczywo miało kształt krążków, w środku których umieszczało się postać ludzką, a wokoło niej przyklejano małe figurki przedstawiające zwierzęta (zarówno hodowlane, jak i dziko żyjące). Na Kurpiach postać ludzka miała kształt myśliwego, pasterza, gospodarza lub gospodyni[1][2]. Czasami w tym miejscu wstawiano figurki Świętej Rodziny, anioła, kobiety tulącej dziecko[3]. Zwierzęta lepiono w kształcie różnych zwierząt: krów, koni, owiec, jeleni, kur i kaczek[4]. Na Kaszubach i Mazurach nowe latko miało formę drzewka owocowego[3].
Nowe latka pieczono w wigilię Nowego Roku lub na Trzech Króli i zawieszano w eksponowanym miejscu domostwa (np. na domowym ołtarzyku czy wśród świętych obrazów) celem zapewnienia pomyślności w nadchodzącym roku[1]. Adam Chętnik notował zawieszenie nowego latka u pułapu[5].
W 2020 roku na wniosek depozytariuszy dziedzictwa ze Stowarzyszenia Artystów Kurpiowskich wypiek byśków i nowych latek Kurpiów Puszczy Zielonej został wpisany na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wpis przygotowano dzięki współpracy między Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce i powiatem ostrołęckim[6].
Galeria
Ujęcie z przodu
Ujęcie z boku
Ujęcie z tyłu
Ujęcie z boku
Przypisy
- 1 2 3 Barbara Ogrodowska, Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce, Verbinum, Warszawa 2001.
- ↑ Stefania Krzysztofowicz, O sztuce ludowej w Polsce, 1972, s. 142, ISBN 8602543691565 (pol.).
- 1 2 Jacek Olędzki, Konkursowe noworoczne pieczywo kurpiowskie, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, 16 (4), 1962, s. 239–241.
- ↑ Maria Weronika Kmoch, Zima na Kurpiach Zielonych: Adwent, Boże Narodzenie, sylwester, nowy rok, zapusty [online] [dostęp 2022-08-06].
- ↑ Adam Chętnik, Pożywienie Kurpiów. Jadło i napoje zwykłe, obrzędowe i głodowe, Polska Akademia Umiejętności, 1936, s. 102–103 [dostęp 2022-08-06].
- ↑ Kurpiowskie byśki i nowe latka na Krajowej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego [online], TerazOstroleka.pl, 15 grudnia 2020 [dostęp 2022-07-19].