ORNO

Spółdzielnia Pracy Usług Plastycznych i Przemysłu Artystycznego ORNO

ORNO

Imiennik ORNO
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Siedziba	Warszawa
Adres	Marszałkowska 17/20
Data założenia	18 czerwca 1949
Data likwidacji	2013
Forma prawna	Spółdzielnia pracy
Położenie na mapie Warszawy Spółdzielnia Pracy Usług Plastycznych i Przemysłu Artystycznego ORNO
Położenie na mapie Polski Spółdzielnia Pracy Usług Plastycznych i Przemysłu Artystycznego ORNO
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Spółdzielnia Pracy Usług Plastycznych i Przemysłu Artystycznego ORNO
52°12′59,4″N 21°01′10,2″E/52,216500 21,019500

ORNO (łac. „zdobię”) – polska spółdzielnia pracy złotników powołana do życia 18 czerwca 1949 w Warszawie w mieszkaniu przy ulicy Marszałkowskiej 17/20^[1]. W pracowni wykonywano biżuterię srebrną, galanterię oraz insygnia władzy^[2]. Jest to najbardziej rozpoznawalna pracownia złotnicza epoki PRL.

Pierwszym prezesem spółdzielni i zarazem kierownikiem artystycznym był Romuald Rochacki, jest to czas inspiracji motywami ludowymi, prymitywnymi z naciskiem na sztuki kowalskie. W 1955 w wyniku nacisków Cepelii stanowiska zostały rozdzielone i na stanowisko kierownika artystycznego powołano Adama Jabłońskiego.

Rochacki w 1960 opuścił spółdzielnię, w 1962 zmieniono nazwę na Spółdzielnia Pracy Usług Plastycznych i Przemysłu Artystycznego^[1]. Pod kierownictwem Jabłońskiego styl zaczyna przypominać art déco i secesję, formy stają się bardziej geometryczne, asymetryczne i abstrakcyjne^[1].

Lata 70. to czas kiedy do głosu dochodzi estetyka proponowana przez Adama Myjaka, który został kolejnym kierownikiem artystycznym. Dominują formy ażurowe, przestrzenne i organiczne ozdobione ruchomymi elementami^[3][1].

W międzyczasie rozwijana jest marka, budując renomę i zaufanie wśród klientów, otwierając sklepy – flagowym sklepem jest Warszawski zlokalizowany przy ulicy Wspólnej 63.^[2]

Spółdzielnia starała się zatrudniać absolwentów ze średnim lub wyższym wykształceniem w kierunku artystycznym lub rzemiosła. Komisja przed zatrudnieniem kandydata oceniała zdolności projektanckie oraz wykonawcze, po zakwalifikowaniu do pracy odbywało się dwuletnie szkolenie. Ponadto ORNO prowadziło dwuletnie szkolenia z zakresu historii sztuki, metaloplastyki, kompozycji i rysunku^[2]. Idea ta miała odpowiadać XIX-wiecznym zasadom zbliżonym do ruchu Arts & Crafts Movements Williama Morrisa.

Lata 80. przyniosły spadek zainteresowania wyrobami spółdzielni, jest to zarazem czas wzornictwa określanego jako „styl inżynierski”, czyste klarowne linie, duże polerowane powierzchnie i bardziej zgeometryzowane formy^[1].

Wraz z transformacją systemową w Polsce, spółdzielnia musiała dopasować się do istniejących realiów rynkowych. W początkach prywatyzacji urząd dzielnicy odebrał spółce lokal^[1]. W 1991 zapadła decyzja o likwidacji firmy, zatrudnienie zmniejszono do szesnastu osób, a w następnych latach do dziesięciu osób^[2]. Pracownicy chcąc ratować zakład powołali spółkę Ornament sp. z. o.o. na czele której stanął pracujący od lat 70. Józef Teclaw^[1]. Rok 1993 przyniósł poprawę koniunktury, co pozwoliło na wstrzymanie decyzji o zamknięciu spółki. Ze względu na niektóre umowy i skomplikowane realia w 1997 wspólnicy podjęli uchwałę o likwidacji pracowni złotniczej. Proces sprzedaży wzorcowni oraz sklepów trwał do 2013 r.