Obrządek cysterski

Cystersi z austriackiego opactwa Heiligenkreuz podczas sprawowania liturgii

Obrządek cysterski (łac. ritus Cisterciensis) – obrządek chrześcijański, wariant obrządku rzymskiego w użyciu w zakonach cystersów i trapistów. Ze względu na oparcie się w układzie godzin kanonicznych na Regule św. Benedykta[1][2] obrządek cysterski wykazuje spore podobieństwa do obrządku monastycznego w użyciu w zakonie benedyktynów. Do XVII wieku cystersi używali własnego obrządku mszalnego, potem co do liturgii mszalnej przyjęli obrządek rzymski[3].

Msza w obrządku cysterskim

Przed XVII wiekiem

Źródłami dawnego mszalnego obrządku cysterskiego są przede wszystkim obrządek lyoński, obrządek paryski oraz zwyczaje kluniackie. Z ważniejszych różnic z mszą rzymską można dla przykładu wymienić przygotowywanie kielicha po modlitwach u stopni ołtarza (podczas śpiewu Kyrie), użycie wielkiego korporału, rozkrzyżowanie rąk podczas anamnezy (podobnie jak w mszy lyońskiej), śpiewanie Dominus vobiscum po komunii po stronie epistoły[3].

Od XVII wieku

Po przyjęciu obrządku rzymskiego zachowano niektóre tradycje zakonne, na przykład stawianie na ołtarzu dwóch dodatkowych dużych świec od Sanctus aż do komunii[4].

Liturgia godzin

Strona tytułowa brewiarza cysterskiego (wydanie z 1935)

Współczesne księgi liturgiczne cystersów i trapistów proponują kilka układów psałterza: oparty prawie w całości na Regule, oparty na Regule, ale bez prymy oraz dwa schematy oparte na rozkładzie psałterza na dwa tygodnie[1].

Śpiew cysterski

W zakonie w użyciu był lub jest własny wariant śpiewu gregoriańskiego, oparty na rewizji tego repertuaru, przeprowadzonej przez cystersów w połowie XII wieku[5][6][7].

Księgi liturgiczne obrządku cysterskiego

  • Breviarium Cisterciense (1885)[8]
  • Graduale Cisterciense (1934)[9]
  • Hymnarium Cisterciense (1952)[10]

Przypisy

  1. 1 2 Rituel Cistercien selon les Statuts des Chapitres Généraux, soit de l'Ordre Cistercien, soit de l'Ordre Cistercien de la Stricte Observance, selon les Décrets généraux et particuliers de la Congrégation du Culte Divin et de la Discipline des Sacrements après le Concile Vatican II [online], 2004.
  2. ↑ Monastère de la Paix-Dieu - La Liturgie [online], www.monastere-cabanoule.com [dostęp 2025-01-02].
  3. 1 2 Dawna msza cysterska, [w:] Antoni Nowowiejski, Msza święta, s. 1167–1171, ISBN 83-87809-60-8.
  4. ↑ Shawn Tribe, Notes on the Liturgical Ornaments of the Cistercian Rite (Missale Cisterciense) [online], Liturgical Arts Journal [dostęp 2025-01-02].
  5. ↑ Claire Maître, Georges Duby, La réforme cistercienne du plain-chant: étude d'un traité théorique, Cîteaux. Studia et documenta, Brecht [Belgium]: Cîteaux, Commentarii Cistercienses, 1995, ISBN 978-90-800413-7-0 [dostęp 2025-01-02] (fr. • łac.).
  6. ↑ Charles Mercer Atkinson, Claire Maître. - La réforme cistercienne du plain-chant. Étude d'un traité théorique.Brecht, Cîteaux : commentarii cistercienses, 1995 (Cîteaux : Studia et documenta, VI) ; Claire Maître, éd. introd. - Un antiphonaire cistercien pour le temporal, XIIe siècle. Poitiers, Université, 1998 (Manuscrits notés, I) ; Claire Maître, éd. introd. Un antiphonaire cistercien pour le sanctoral XIIe siècle. Paris, Bibliothèque nationale de France, nouvelles acquisitions latines 1412. Paris, CTHS, 1999 (Manuscrits notés, II), „Cahiers de Civilisation Médiévale”, 44 (174), 2001, s. 192–194 [dostęp 2025-01-02].
  7. ↑ Manuel Pedro Ferreira, La réforme cistercienne du chant liturgique revisitée: Guy d'Eu et les premiers livres de chant cisterciens, „Revue de Musicologie”, 89 (1), 2003, s. 47–56, ISSN 0035-1601 [dostęp 2025-01-02].
  8. ↑ Breviarium Cisterciense Reformatum : juxta decretum Sacr. Rituum Congregationis diei 3 Julii 1869 confirmatum a Pio IX, auctoritate Benedicti Wuyts ... v.1. [online], HathiTrust [dostęp 2025-01-02] (ang.).
  9. ↑ Cistercians, Graduale Cisterciense (O. Cist) [1934], 1934 [dostęp 2025-01-02].
  10. ↑ Hymnarium - Page 1 [online], web.archive.org, 9 grudnia 2013 [dostęp 2025-01-02] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-09].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.