Ogończyk inkaski

Ogończyk inkaski
Synallaxis courseni[1]
Blake, 1971
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

tyrankowce

Rodzina

garncarzowate

Podrodzina

ogończyki

Rodzaj

Synallaxis

Gatunek

ogończyk inkaski

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Ogończyk inkaski[3] (Synallaxis courseni) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych (Furnariidae). Występuje w zachodniej części Ameryki Południowej – endemicznie w Peru. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened).

Systematyka

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał amerykański ornitolog Emmet Reid Blake, na podstawie holotypu (Nr 283686) należącego do Muzeum Historii Naturalnej w Chicago, a zebranego we wrześniu 1968 roku przez Petera Hockinga. Jego opis opublikowano w 1971 roku na łamach „The Auk”. Autor nadał gatunkowi nazwę Synallaxis courseni, a jako miejsce typowe podał Bosque Ampay (Abancay), region Apurimac w Peru, na wysokości 9000 stóp (około 2750 m n.p.m.)[4][5]. Badania molekularne wykazały, że ogończyk inkaski jest najbliżej spokrewniony z ogończykiem andyjskim (Synallaxis azarae)[6]. Jest gatunkiem monotypowym[7][8][9].

Etymologia

  • Synallaxis: gr. συναλλαξις sunallaxis, συναλλαξεως sunallaxeōs „wymiana, zamiana”[10].
  • courseni: na cześć amerykańskiego przemysłowca i ornitologa Charlesa Blaira Coursena (1899–1974)[5][11].

Morfologia

Mały ptak o ciemnokasztanowych tęczówkach. Nie występuje dymorfizm płciowy. Dziób dosyć długi i cienki, górna szczęka od czarnej do ciemnoszarej, żuchwa niebieskoszara z czarnym zakończeniem. Gatunek ten jest w większości ciemnoszary. Czoło, boki głowy, szyja, grzbiet i pokrywy nadogonowe ciemnoszare z lekkim oliwkowym odcieniem. Na głowie ruda dosyć duża czapeczka. Gardło i podgardle czarne z jasnoszarymi zakończeniami piór tworzącymi jasne cętki. Dolne części ciała jednolicie ciemnoszare z bokami o lekko oliwkowym odcieniu. Ogon ciemnobrązowy, długi, z dziesięcioma sterówkami o postrzępionych końcach. Skrzydła rude z ciemnobrązowymi zakończeniami lotek. Młode osobniki mają grzbiet i szczyt głowy brązowe, a dolne części ciała bladobrązowe. Długość ciała 17–18 cm, masa 15 g[12][13].

Wymiary szczegółowe[5]:

Samiec
Długość skrzydła (mm) 61–63
Długość ogona (mm) 102–112
Długość dzioba (mm) 14–15

Zasięg występowania

Ogończyk inkaski występuje endemicznie w bardzo zawężonym obszarze w południowo-środkowym Peru – w prowincji Abancay (w regionie Apurímac) oraz na przyległym obszarze regionu Cuzco. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 1940 km². Ptak występuje w zakresie wysokości od 2210 do 3850 m n.p.m.[14]

Ekologia i zachowanie

Jego głównym habitatem są dolne warstwy, gęsty podszyt lasu mglistego, wilgotny las Podocarpus, roślinność wtórnego wzrostu i zarośla w okolicach lasów. Szczególnie preferuje obszary występowania bambusów Chusquea[13]. Długość pokolenia jest określona na 3,11 roku[14]. Ptak ten żeruje zazwyczaj pojedynczo, rzadziej w parach, a tylko czasami w stadach mieszanych. Niewiele wiadomo na temat diety ogończyka inkaskiego. Składa się głównie z owadów i innych stawonogów. Zaobserwowano, że podejmuje pokarm z liści i niewielkich gałęzi do wysokości 4,5 m nad poziomem gruntu[13].

Rozmnażanie

Prawie nie ma informacji o rozmnażaniu i gniazdowaniu tego gatunku, niedojrzałe ptaki obserwowano w marcu[13].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ogończyk inkaski od 2024 roku jest klasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened); wcześniej uznawano go za gatunek narażony (VU, ang. Vulnerable)[2]. Liczebność populacji jest szacowana na 1200–1600 dorosłych osobników. Ptak ten wykazuje pewną tolerancję i możliwość adaptacji do siedlisk zdegradowanych i pofragmentowanych. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako stabilny. Główne obszary występowania tego ptaka leżą w obrębie rezerwatu Santuario Nacional de Ampay[14].

Przypisy

  1. ↑ Synallaxis courseni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 Synallaxis courseni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Furnariidae Gray,GR, 1840 – garncarzowate – Horneros, foliage-gleaners and spinetails (Wersja: 2023-12-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-06-15].
  4. ↑ Denis Lepage, Apurimac Spinetail Synallaxis courseni [online], Avibase [dostęp 2024-06-15] (ang.).
  5. 1 2 3 Emmet R. Blake, A new species of spinetail (Synallaxis) from Peru, „The Auk”, 88, 1971, s. 179 (ang.).
  6. ↑ Derryberry i inni, Lineage diversification and morphological evolution in a large-scale continental radiation: the Neotropical ovenbirds and woodcreepers (Aves: Furnariidae), „Evolution”, 65, 2011, s. 2973–2986, DOI: 10.1111/j.1558-5646.2011.01374.x.
  7. ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-06-15].
  8. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-06-15]. (ang.).
  9. ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES FURNARIIDAE (incl. DENDROCOLAPTIDAE), Wersja 10.008 (2022.03.02) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-06-15] (ang.).
  10. ↑ Synallaxis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-06-15] (ang.).
  11. ↑ courseni, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-06-15] (ang.).
  12. ↑ Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.). T. 8: Broadbills to Tapaculos. Barcelona: Lynx Edicions, 2003, s. 278. ISBN 84-87334-50-4. (ang.).
  13. 1 2 3 4 Huw Lloyd: Apurimac Spinetail Synallaxis courseni, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-06-15]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  14. 1 2 3 Species factsheet: Apurimac Spinetail Synallaxis courseni [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2025-02-07] (ang.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.