Oliwiaczek czerwonodzioby
| Zimmerius cinereicapilla[1] | |||
| (Cabanis, 1873) | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
oliwiaczek czerwonodzioby | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
Oliwiaczek czerwonodzioby[3] (Zimmerius cinereicapilla) – gatunek małego ptaka z rodziny tyrankowatych (Tyrannidae). Występuje w Ekwadorze, Peru i Boliwii. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1873 roku niemiecki ornitolog Jean Cabanis na łamach czasopisma „Journal für Ornithologie”. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Phyllomyias cinereicapilla. Holotyp (samicę) odłowił polski przyrodnik i podróżnik Konstanty Jelski; miejsce typowe to Monterico, Ayacucho, Peru[4][5].
Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Zimmerius. Nie wyróżnia się podgatunków[6][7].
Zasięg występowania
Zasięg występowania gatunku, szacowany na 727 tysięcy km², obejmuje wschodnie zbocza Andów, od północnego Ekwadoru przez Peru po północno-zachodnią Boliwię[2].
Morfologia
Całkowita długość ciała około 11,5[8]–12 cm, masa ciała 11–13 g[6]. Wymiary zebrane z samicy: skrzydło 56 mm, ogon 46 mm, dziób 12 mm, skok 15 mm[9].
Obie płcie są do siebie podobne[10]. Wierzch ciała ciemnooliwkowy. Pierś jasnooliwkowa, na brzuchu przechodząca w żółty. Czoło, wierzch głowy i policzki szare. Skrzydła szare, górna część dzioba czarna, dolna fioletowawa. Tęczówki żółte[6][8].
Ekologia
Środowisko życia oliwiaczka czerwonodziobego stanowią wilgotne górskie i podgórskie lasy na wysokości 750–1780 m n.p.m. Preferuje obrzeża lasów i przecinki, ale spotykany też w głębi lasów. Zazwyczaj przebywa w koronach drzew[2][11].
Żywi się przeważnie owadami, ale w skład jego diety wchodzą także owoce, m.in. roślin z rodziny gązewnikowatych (Loranthaceae)[2][11].
Brak szczegółowych informacji o rozrodzie. Gniazdo to prawdopodobnie kulista struktura z bocznym wejściem, podobnie jak u gatunków blisko spokrewnionych[10].
Status zagrożenia
IUCN od 2024 roku uznaje oliwiaczka czerwonodziobego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern); od 2012 roku był on klasyfikowany jako narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable), a wcześniej miał status najmniejszej troski. Całkowita liczebność populacji nie jest znana, jednakże ma trend spadkowy. Rozmieszczenie określone jako skupiskowe i nieczęste. W oparciu o analizę zdjęć satelitarnych (program Global Forest Watch) szacuje się, że w ciągu 10 lat (3 pokolenia) 5% środowiska oliwiaczka czerwonodziobego ulega wylesieniu. Wycinka lasów prowadzona jest celem pozyskania drewna oraz uzyskania miejsca dla rolnictwa, przemysłu wydobywczego i budowy dróg[2].
Przypisy
- 1 2 Zimmerius cinereicapilla, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- 1 2 3 4 5 BirdLife International, Zimmerius cinereicapilla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2024, wersja 2024-2 [dostęp 2024-12-14] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Euscarthmini von Ihering,H, 1904 (wersja: 2021-01-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-16].
- ↑ J. Cabanis, [Über die ornithologischen Entdeckungen des Herrn Constantin Jelski im westlichen Peru], „Journal für Ornithologie”, 21, 1873, s. 67 (niem.).
- ↑ D. Lepage, Red-billed Tyrannulet Zimmerius cinereicapilla, [w:] Avibase [online] [dostęp 2024-12-14] (ang.).
- 1 2 3 Fitzpatrick, J. & Christie, D.A.: Red-billed Tyrannulet (Zimmerius cinereicapilla). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-16)].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tyrant flycatchers. IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-12-14]. (ang.).
- 1 2 Robert S. Ridgely & Guy Tudor: Field Guide to the Songbirds of South America. The Passerines. University of Texas Press, 2010, s. 404. ISBN 978-0-292-71748-0.
- ↑ Władysław Taczanowski: Ornithologie du Pérou. T. 2. 1884, s. 251–252. (fr.).
- 1 2 Schulenberg, T.S.: Red-billed Tyrannulet (Zimmerius cinereicapilla), version 1.0. [w:] Birds of the World (T.S. Schulenberg, Editor) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-10-18]. (ang.).
- 1 2 Species factsheet: Zimmerius cinereicapilla. BirdLife International. [dostęp 2013-10-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).