Oman niemiecki

Oman niemiecki
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	Pentanema / oman
Gatunek	oman niemiecki
	Nazwa systematyczna
	Pentanema germanicum (L.) D.Gut.Larr., Santos-Vicente, Anderb., E.Rico & M.M.Mart.Ort.; Taxon 67: 159 (2018)
Synonimy
	Aster corymbosus Moench; Aster germanicus (L.) Cav.; Chrysocoma aspera F.Dietr.; Chrysocoma scabra Ledeb.; Helenium germanicum (L.) Kuntze; Inula cordato-germanica Schur; Inula fasciculata Gilib.; Inula germanica L.; Inula micrantha Poir.; Inula orientalis Willd.; Inula praealta Dumort.; Ulina germanica (L.) Opiz;

Oman niemiecki (Pentanema germanicum (L.) D.Gut.Larr., Santos-Vicente, Anderb., E.Rico & M.M.Mart.Ort.) – gatunek roślin z rodziny astrowatych. Tradycyjnie włączany do rodzaju oman Inula, jednak w 2018 zawężono ujęcie tego rodzaju i gatunek włączony został do rodzaju Pentanema^[4]^[3].

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w środkowej i południowo-wschodniej Europie (od Włoch i Niemiec na wschód), w Azji Mniejszej, na wschodzie po Kazachstan i Iran^[3]. W Polsce znany tylko z jednego stanowiska w rezerwacie przyrody Bielinek nad Odrą^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna z kłączem czołgającym się, poziomym, z którego wyrastają wzniesione łodygi osiągające od 20 do 60 cm, rzadko do 80 cm wysokości. Łodygi są owłosione, gęsto ulistnione, rozgałęziają się tylko na szczycie w obrębie kwiatostanu^[6].
Liście: Dolne ogonkowe, środkowe i górne siedzące, z sercowatą nasadą obejmującą łodygę. Blaszka eliptyczna, zwężająca się, o długości do 10 cm i szerokości do 2 cm. Blaszka jest owłosiona, od góry włoskami przylegającymi, od dołu długimi, białymi włosami i włoskami gruczołowatymi. Na brzegu liście są rzadko i płytko ząbkowane i faliste^[6].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki o średnicy ok. 1 cm, te z kolei w liczbie ok. 5–20, czasem nawet 30, w podbaldachowaty kwiatostan złożony. Okrywę koszyczków tworzą owłosione listki o zaostrzonych i odgiętych wierzchołkach, wyrastające w kilku szeregach. Wszystkie kwiaty mają kolor złocistożółty, przy czym brzeżne kwiaty języczkowate mają języczek niewiele dłuższy od kwiatów rurkowatych rozwijających się w środkowej części koszyczka^[6].
Owoce: Niełupki o długości do 1,5 mm, lśniące, bruzdowane, brązowe^[6].

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Rośnie w murawach kserotermicznych, kserotermicznych zaroślach i świetlistych dąbrowach^[6]. Gatunek wyróżniający zespołu Quercetum pubescenti-petraeae^[7].

Zagrożenia i ochrona

Kategorie zagrożenia:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[8]: E (wymierający, krytycznie zagrożony); 2016: CR (krytycznie zagrożony)^[9].
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin^[10]: CR (critical, krytycznie zagrożony).

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
1 2 3 4 Pentanema germanicum (L.) D.Gut.Larr., Santos-Vicente, Anderb., E.Rico & M.M.Mart.Ort.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2025-01-03].
↑ David Gutiérrez-Larruscain, María Santos-Vicente, Arne A. Anderberg, Enrique Rico, María Montserrat Martínez-Ortega. Phylogeny of the Inula group (Asteraceae: Inuleae): Evidence from nuclear and plastid genomes and a recircumscription of Pentanema. „Taxon”. 67, 1, s. 149-164, 2018. DOI: 10.12705/671.9.
↑ J. Baryła, I. Paszek, L. Rutkowski 2001. Oman niemiecki. s. 368-369. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.
1 2 3 4 5 KazimierzK. Zarzycki KazimierzK., Inula L., Oman, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 183-184 .
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 151, ISBN 83-01-14439-4 .
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[powo-3] 1 2 3 4 Pentanema germanicum (L.) D.Gut.Larr., Santos-Vicente, Anderb., E.Rico & M.M.Mart.Ort.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2025-01-03].

[david-4] David Gutiérrez-Larruscain, María Santos-Vicente, Arne A. Anderberg, Enrique Rico, María Montserrat Martínez-Ortega. Phylogeny of the Inula group (Asteraceae: Inuleae): Evidence from nuclear and plastid genomes and a recircumscription of Pentanema. „Taxon”. 67, 1, s. 149-164, 2018. DOI: 10.12705/671.9.

[5] J. Baryła, I. Paszek, L. Rutkowski 2001. Oman niemiecki. s. 368-369. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[zarzycki-6] 1 2 3 4 5 KazimierzK. Zarzycki KazimierzK., Inula L., Oman, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 183-184 .

[7] WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 151, ISBN 83-01-14439-4 .

[8] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[10] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]