Omanowiec

Omanowiec
Ilustracja
Omanowiec wonny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

omanowiec

Nazwa systematyczna
Dittrichia Greuter
Exsicc. Genav. Conserv. Bot. Distrib. Fasc. 4: 71 (1973)[3]
Typ nomenklatoryczny

D. viscosa (Linnaeus) W. Greuter[4]

Synonimy
  • Alunia Lindl.
  • Cupularia Godr. & Gren.
  • Myriadenus Cass.[3]

Omanowiec (Dittrichia Greuter) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje dwa gatunki występujące w basenie Morza Śródziemnego oraz w Azji Zachodniej (po Iran, Afganistan, Pakistan i północno-zachodnie Indie)[3]. Omanowiec wonny D. graveolens występuje w obrębie całego zasięgu rodzaju, a dodatkowo jako gatunek introdukowany zawleczony został do południowej Afryki, Australii, Nowej Zelandii, Ameryki Północnej[3] i Południowej[5] oraz rozprzestrzenia się w Europie ku północy, sięgając Wysp Brytyjskich, Niemiec[3] i Polski[6][7]. Omanowiec lepki D. viscosa występuje tylko w krajach basenu Morza Śródziemnego, na wschodzie sięgając do Syrii i Turcji, poza tym jako introdukowany rośnie w zachodniej Australii[3].

Omanowiec lepki wykorzystywany jest jako roślina lecznicza od czasów starożytnych[5]. Nazwa naukowa rodzaju upamiętnia niemieckiego botanika Manfreda Dittricha (ur. 1934)[8]. Nazwa zwyczajowa w języku polskim została zaproponowana w 2017[9].

Morfologia

Omanowiec lepki
Pokrój
Roczne rośliny zielne (D. graveolens) i byliny o drewniejącej nasadzie (D. viscosa)[10] osiągające 0,2–1,3 m wysokości, o pędach gęsto, gruczołowato owłosionych[8].
Liście
Skrętoległe, siedzące, w czasie kwitnienia tylko łodygowe (przyziemne szybko obumierają), całobrzegie do piłkowanych[8].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki, a te w groniaste i wiechowate kwiatostany złożone. Okrywy koszyczków dzwonkowate, o średnicy od 3 do ok. 10 mm, okryte trzema lub czterema rzędami listków o nierównej długości[8]. Listki te są obłonione na brzegu i odgięte na zewnątrz u D. graveolens lub całe zielone i stulone u D. viscosa[10]. Dno kwiatostanowe płaskie i bez plewinek[8]. Kwiaty języczkowe w liczbie od kilku do kilkunastu, żółte, po przekwitnieniu czerwieniejące[8], u D. viscosa wyraźnie widoczne, a u D. graveolens bardzo krótkie, niemal niewystające poza obręb okrywy[10]. Kwiaty rurkowe w liczbie od 8 do ponad 20, także z koroną żółtą, z czasem czerwieniejącą[8].
Owoce
Niełupki walcowate do eliptycznych zwieńczone pierścieniem trwałych włosków puchu kielichowego[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Inuleae z podrodziny Asteroideae z rodziny astrowatych (Asteraceae)[11]. Jest blisko spokrewniony z rodzajem oman Inula[10].

Gatunki tu zaliczane opisywane były jako należące do rozmaitych rodzajów – Erigeron, Senecio, Solidago, Inula, Paniopsis, Pulicaria, Cupularia. Ostatnie z tych ujęć systematycznych było poprawne i zgodne ze współczesnym ujęciem rodzaju Dittrichia, ale jego autorzy – Grenier i Gordon niefortunnie użyli w 1851 roku nazwy wykorzystanej wcześniej w 1833 przez Johanna F. Linka. Nazwa rodzaju została skorygowana w 1973 przez Wernera R. Greutera[10]. W niektórych ujęciach wyróżnianych w obrębie rodzaju jest 5 gatunków[10][5], w innych tylko dwa, przy czym wówczas w obrębie D. viscosa wyróżnia się cztery podgatunki[3].

Wykaz gatunków[3]
  • Dittrichia graveolens (L.) Greuter – omanowiec wonny[9][7]
  • Dittrichia viscosa (L.) Greuter – omanowiec lepki[12]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-11-24] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-11-24] (ang.).
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 Dittrichia Greuter. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-24].
  4. ↑ Dittrichia W. Greuter. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-11-24].
  5. 1 2 3 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 306, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ Adam Zając, Maria Zając (red.), Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce: dodatek, Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Instytut Botaniki, 2019, s. 59, ISBN 978-83-956282-0-7, OCLC 1143739807.
  7. 1 2 Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 71, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. 1 2 3 4 5 6 7 8 Robert E. Preston: Dittrichia Greuter. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-11-24].
  9. 1 2 Pliszko Artur, Kocián Petr. Further notes on the distribution of Dittrichia graveolens (Asteraceae) in Poland. „Acta Musei Silesiae. Scientiae Naturales”. 66, 3, s. 259-262, 2017. DOI: 10.1515/cszma-2017-0027.
  10. 1 2 3 4 5 6 Brullo, S., de Marco, G.. Taxonomical revision of the genus Dittrichia (Asteraceae). „Portugaliae Acta Biologica”. 19, s. 341-354, 2000.
  11. ↑ Genus Dittrichia Greuter. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2021-11-24].
  12. ↑ Dittrichia omanowiec. [w:] atlas-roslin.pl [on-line]. Marek Snowarski. [dostęp 2021-11-24].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.