Oparzeniec jadowity

Oparzeniec jadowity
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	nanerczowate
Rodzaj	oparzeniec
Gatunek	oparzeniec jadowity
	Nazwa systematyczna
	Toxicodendron pubescens Mill.; Gard. dict. ed. 8: Toxicodendron no. 2. 1768
Synonimy
	Rhus toxicodendron L.; Toxicodendron toxicarium (Salisb.) Gillis;
	Rhus toxicodendron L.; Toxicodendron toxicarium (Salisb.) Gillis;

Oparzeniec jadowity^[4], sumak jadowity^[5] (Toxicodendron pubescens) – gatunek rośliny z rodziny nanerczowatych. Występuje w południowo-wschodnich rejonach Stanów Zjednoczonych^[3]. Dawniej używana polska nazwa zwyczajowa jest wynikiem zaliczania tego gatunku do początków XXI wieku do rodzaju sumak Rhus. Roślina silnie parząca (w Stanach Zjednoczonych powoduje kilkaset tysięcy oparzeń rocznie)^[4]. W Polsce zarejestrowany jako roślina zdziczała nad Odrą k. Nowej Soli^[4].

Morfologia

Pokrój: Krzew do 1 m wysokości z pędami łukowato wzniesionymi i ścielącymi się^[4] oraz z podziemnymi rozłogami^[5]. Szeroko się rozrasta^[4].
Liście: Trójlistkowe o szerokojajowatych i zaostrzonych listkach^[5], osiągających do 10 cm długości i osadzonych na ogonkach (boczne listki na krótkich, szczytowy na długim). Blaszki są skórzaste z wierzchu błyszczące, spodem owłosione, na brzegu nieregularnie karbowane do wrębnych. Barwa jesienna od koloru żółtego do intensywnie czerwonego^[4].
Kwiaty: Zebrane w silnie owłosione^[5], luźne wiechy osiągające do 5 cm długości^[4]. Poszczególne kwiaty są drobne i zielonkawobiałe^[4].
Owoc: Pestkowiec, białe z żółtawym lub zielonkawym odcieniem, o średnicy 0,5 cm^[4].

Zastosowanie

Roślina ozdobna i lecznicza. Sok niebezpieczny, powodujący bolesne oparzenia^[5]. Indianie pozyskiwali z tej rośliny czarny barwnik^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-25] (ang.).
1 2 Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].
1 2 3 4 5 6 7 8 9 WłodzimierzW. Seneta WłodzimierzW., JakubJ. Dolatowski JakubJ., JerzyJ. Zieliński JerzyJ., Dendrologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2023, s. 527–528, ISBN 978-83-01-22018-1 .
1 2 3 4 5 Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Państwowe Wydawnictwo Robotnicze i Leśne. ISBN 83-09-00256-4.
↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 309. ISBN 83-7079-778-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-25] (ang.).

[grin-3] 1 2 Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].

[dolat-4] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 WłodzimierzW. Seneta WłodzimierzW., JakubJ. Dolatowski JakubJ., JerzyJ. Zieliński JerzyJ., Dendrologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2023, s. 527–528, ISBN 978-83-01-22018-1 .

[podbiel-5] 1 2 3 4 5 Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Państwowe Wydawnictwo Robotnicze i Leśne. ISBN 83-09-00256-4.

[encyk-6] Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 309. ISBN 83-7079-778-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]