Opowieść (literatura)

Opowieść w literaturoznastwie opisuje utwór literacki, pisany prozą (epika), o rozmiarach "średnich", tj. dłuższych niż opowiadanie lub nowela, ale krótszych od powieści (nazywane także "krótkimi powieściami" lub "długimi opowiadaniami")^[1][2].

Opowieści charakteryzuje m.in. jednowątkowa, chronologiczna fabuła (co wpływa na jego krótkość); ale także wydłużające je epizodyczna struktura; opisy; analizy; czy rozmyślania bohatera^[1].

Termin opowieść jest niekiedy używany jako synonim opowiadania, noweli lub powieści^[2]. Według Janusza Sławińskiego, odpowiednikiem opowieści w literaturoznastwie angielskojęzycznym są terminy tale i long short story^[1].

Przykłady utworów klasyfikowanych jako opowieści:

• Wierna rzeka Stefana Żeromskiego^[1][2]
• Przedziwna historia Piotra Schlemihla Adalberta von Chamisso^[1]
• Córka kapitana Aleksandra Puszkina^[1]
• Opowieść Artura Gordona Pyma E. A. Poego^[1]
• Bańka mydlana Elizy Orzeszkowej^[1]
• Brzezina, Panny z Wilka, Matka Joanna od Aniołów Jarosława Iwaszkiewicza^[1]
• Stary człowiek i morze Ernesta Hemingwaya^[1]

Sławiński wyróżił także formę opowieści biograficznej, którą uznał za formę literatury historycznej podobną do eseju. Za przykłady opowieści historycznej uznał utwory takie jak:

• Nurt, Diogenes w kontuszu, Zmierzch wodzów Wacława Berenta
• Szkice historyczne Karola Szajnochy^[3].

Z kolei Stanisław Sierotwiński wyróżnił opowieści alegoryczne, filmowe i makabryczne (grozy). Za przykład tych pierwszych (które określił jako "rozwinęte przypowieści) podał Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego Mickiewicza. Opowieści filmowe opisał jako utwory literackie powstałe na bazie filmu, często w postaci przeróbek scenariusza filmowego. Do opowieści grozy zaliczył Niesamowite opowieści Stanisława Grabińskiego^[2].

• przypowieść