Organy kamieńskie
.jpg)
.jpg)
Organy kamieńskie – barokowe organy w konkatedrze św. Jana Chrzciciela w Kamieniu Pomorskim. Obecnie organy składają się z 3300 piszczałek i mają 47 głosów[1]
Prospekt organowy ozdobiony jest jedenastoma pełnoplastycznymi rzeźbami przedstawiającymi: Archanioła Michała[2][3], króla Dawida z harfą[2][3], Saula[2] (Jeremiasza[3]) z lirą, św. Ottona z Bambergu[2][3], Ernesta Bogusława de Croy[2][3], anioła grającego na skrzypcach[2] (violi da braccio[3]), anioła grającego na violi[2] (violi da gamba[3]), Jana Chrzciciela[2][3], trzy niewiasty, z których jedna śpiewa[2][3], druga gra na kotłach[2][3], a trzecia na cymbałach[2] (lirze[3]).
Historia
Organy katedralne w Kamieniu Pomorskim zostały ufundowane w 1669 roku przez ostatniego luterańskiego biskupa kamieńskiego, księcia Ernesta Bogusława de Croya. Ich twórcami byli: Friedrich Breyer, który zaprojektował organy i rozpoczął ich budowę, oraz Michael Berigiel, który dokończył budowę[4]. Obudowę organów wraz z kunsztownym ornamentem wykonał rzeźbiarz Martin Edelber[4]. Natomiast Johann Grundman wykonał rzeźby zdobiące prospekt organowy[4]. Nie jest znany wykonawca dziesięciu, wysokiej klasy obrazów, które wypełniają płyciny balustrady organów, a przedstawiają muzykujące niewiasty[4].
Instrument powstał w latach 1669–1672. Pierwszy koncert odbył się w pierwszą niedzielę Adwentu 1672 roku. Do 1683 roku trwały prace wykończeniowe. Malowidła i złocenia wykonał stargardzki malarz Jan Schmidt. Wtedy też doszło do niewielkiej przebudowy organów w celu umieszczenia na nich kartuszy z herbami i podobizną fundatora.
Pierwsza naprawa instrumentu konieczna była w 1726 roku. Kolejne miały miejsce w latach: 1787, 1800, 1817, 1828, 1830. W 1888 roku postanowiono zrobić gruntowną renowację, modernizację i rozbudowę organów kamieńskich. Dzieła tego dokonał organmistrz Barnim Grüneberg. W wyniku przebudowy instrument miał od tej pory 44 głosy.
Pod koniec II wojny światowej, gdy front zbliżył się do Kamienia Pomorskiego, Niemcy planowali zdemontować instrument i ewakuować go w głąb Rzeszy. Zamierzeń tych nie udało się jednak zrealizować. W 1945 roku organy zostały zdewastowane. Elementy grające uległy zniszczeniu w 90%.
Po zakończeniu II wojny światowej organy zostały odbudowane przez organmistrza Zygmunta Kamińskiego. Uzupełniono brakujące piszczałki, a całą dyspozycję instrumentu oparto na 43 głosach. W 2004 roku Władysław Cepka przeprowadził gruntowną renowację i modernizację organów[1].
Od 1964 roku na organach odbywają się koncerty muzyki organowej, organizowane przez miłośników Ziemi Kamieńskiej i Szczecińskie Towarzystwo Muzyczne im. Henryka Wieniawskiego. Impreza ta ma charakter międzynarodowy. Festiwal trwa przez trzy miesiące letnie. W jego programie znajdują się koncerty organowe, występy chórów i solistów prezentujących dzieła dawnych mistrzów i kompozycje współczesne.
|
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cymbelstern
Dyspozycja organów kamieńskich ok. 1868 r.[6]
|
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sperrventil Pedal
Sperrventil Rückwerk
Sperrventil Oberwerk
Sperrventil Hauptwerk
Obermanual Coppel
Rückwerk Coppel
Tremulant Pedal
Calcantenglocke
Cymbelstern Rückwerk
Cymbelstern Hauptwerk
6 miechów
Obecna dyspozycja organów[7]
|
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I/II, III/II, I/P, II/P, III/P
Z wykonanych w latach 1669–1672 organów zachowały się następujące elementy:
- przebudowana szafa organowa (tylna ściana szafy zachowana częściowo w sekcji Rückpositiv, zachowane wewnętrzne ściany wież pedałowych)
- snycerka szafy organowej wraz z oryginalną polichromią
- piszczałki frontowe sekcji Hauptwerku (Principal 8′)
- piszczałki frontowe sekcji Rückpostivu (Principal 4′)
- piszczałki frontowe sekcji Oberwerku (Principal 4′)
- piszczałki frontowe sekcji pedału (Principal 16′) w północnej wieży basowej
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 Jarosław Kociuba, Kamień Pomorski w kieszeni. Przewodnik turystyczny, 2018, ISBN 978-83-946662-6-2.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Henryk Mąka, Organy kamieńskie, 1980, ISBN 83-210-0133-5.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Janina Kochanowska, Organy katedry w Kamieniu Pomorskim, Szczecin: Zamek Książąt Pomorskich, 1996, ISBN 83-906184-3-5.
- 1 2 3 4 Janina Kochanowska, Skarby Katedry w Kamieniu Pomorskim, 2004, ISBN 83-89402-12-2.
- ↑ Martin Rost: Vergessene norddeutsche Orgeln – Studienreisen der Orgelkommission. Stralsund: 2008.
- 1 2 Urania, wyd. 25. Jahrgang, t. Nr. 6., 1868, s. 86.
- ↑ Polskie Wirtualne Centrum Organowe. [dostęp 2014-01-06].