Język ormiański

Հայերեն, hajeren
Obszar

Armenia, Rosja, Gruzja, Iran, Syria, Liban, Irak

Liczba mówiących

ok. 6 mln

Pismo/alfabet

ormiańskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy  Armenia
Organ regulujący Armeńska Akademia Nauk
Ethnologue 1 narodowy↗
Kody języka
ISO 639-1 hy
ISO 639-2 arm/hye
ISO 639-3 hye
IETF hy
Glottolog arme1241, nucl1235
Ethnologue hye
GOST 7.75–97 арм 055
WALS arz
SIL ARM
Dialekty
Dawne: Grabar

Współczesne:

I inne

Występowanie
Ilustracja
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku ormiańskim
Słownik języka ormiańskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język ormiański, język armeński (orm. Հայերեն trb. hajeren) – język z rodziny języków indoeuropejskich z grupy satem, stanowiący w niej samodzielną gałąź (patrz: języki ormiańskie). Język narodu Ormian. Obecnie używany jest w Republice Armenii, gdzie jest językiem urzędowym, a także w Gruzji, Iranie, Syrii, Rosji, w Libanie i w 24 innych państwach przez 6 milionów ludzi. Był także, obok rosyjskiego, jednym z dwóch języków urzędowych nieistniejącej już Republiki Górskiego Karabachu[1] – separatystycznego państwa, które przestało istnieć 1 stycznia 2024 r. w wyniku przegrania walk z Azerbejdżanem[2].

Współcześnie istnieją dwa standardy języka ormiańskiego oraz liczne dialekty nieliterackie[3]. Standardy różnią się wymową niektórych głosek, a także odmianą czasowników i czasami gramatycznymi. Ich nazwy pochodzą od miejsca ich powstania:

W liturgii Kościoła ormiańskiego używany jest dawny język ormiański zwany grabar, który pochodzi z V-IX wieku, czyli okresu uznawanego za "złoty wiek" literatury ormiańskiej[4].

Ormianie polscy od XVII wieku, choć nie powszechnie, posługiwali się językiem zachodnioormiańskim. Na skutek postępującej polonizacji znajomość języka ormiańskiego niemal zanikła – przetrwała jedynie w kolonii ormiańskiej w Kutach nad Czeremoszem[5] (do II wojny światowej). Do dziś żyje w Polsce kilka osób, które pamiętają używany tam język zachodnioormiański.

Pochodzenie języka

Współcześnie język ormiański w zdecydowanej większości językoznawczych opracowań uważa się za język indoeuropejski, naznaczony silnym wpływem innych języków regionu, m.in. aramejskiego i średnioperskiego. Według najpopularniejszych teorii język ten, a ściślej jego wczesne stadium nazywane językiem praormiańskim, oddzielił się w starożytności od głównego pnia języków indoeuropejskich wraz z kilkoma innymi językami zaliczanymi do ligi paleobałkańskiej. Za język najbliżej spokrewniony z ormiańskim uważano w przeszłości frygijski, dziś teoria ta jest mniej popularna. Istnieją też hipotezy o bliższym związku języka ormiańskiego z językiem greckim.

Zaproponowano też kilka innych, znacznie mniej popularnych hipotez, przeczących indoeuropejskiemu rodowodowi języka ormiańskiego. W myśl tych teorii język ormiański miałby nabrać cech indoeuropejskich pod wpływem interakcji z językami tej rodziny (zwłaszcza anatolijskimi), a genetyczne pokrewieństwo wykazywać raczej z niektórymi językami hipotetycznej grupy azjanickiej. Teorie te kwestionowane są przez zdecydowaną większość językoznawców. W 1875 roku niemiecki językoznawca Heinrich Hübschmann opublikował pracę Położenie języka ormiańskiego wśród języków indoeuropejskich, w której wykazuje, że język ormiański stanowi osobną gałąź wśród języków indoeuropejskich, a podobieństwa z językiem perskim i innymi starożytnymi językami są zapożyczeniami.

Alfabet ormiański

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Promocja, Język rosyjski oficjalny w Górskim Karabachu - Studium Europy Wschodniej UW [online], 27 marca 2021 [dostęp 2025-04-29].
  2. ↑ Republika Górskiego Karabachu przestaje istnieć [online], Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 29 września 2023 [dostęp 2025-04-29] (pol.).
  3. ↑ Jozef Genzor, Jazyky sveta: história a súčasnosť, Bratislava: Lingea, 2015, s. 105, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358 (słow.).
  4. ↑ Obrządek ormiański [online], ordynariat.ormianie.pl [dostęp 2024-01-10] (pol.).
  5. ↑ Do miast. W: Ferdynand Ossendowski: Huculszczyzna: Gorgany i Czarnohora. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner, 1936, s. 65-66, seria: Cuda Polski. (pol.).

Bibliografia

  • Andrzej Pisowicz: Gramatyka ormiańska (Grabar – Aszcharabar). Kraków: 2001.
  • Andrzej Pisowicz, Szuszanik Sedojan, Norajr Norajr Ter-Grigorian: Mały słownik ormiańsko-polski, polsko-ormiański. Kraków: 2006.
  • Robert Godel: An introduction to the study of Classical Armenian. Wiesbaden: 1975. (ang.).
  • Jan Henrik Holst: Armenische Studien. Wiesbaden: 2009. (niem.).
  • Heinrich Hübschmann: Armenische Grammatik. Teil 1: Armenische Etymologie. 1895, seria: Bibliothek indogermanischer Grammatiken, Band 6. (niem.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.