Ortoklaz
 | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
K[AlSi3O8] |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
6 wzorcowa |
| Przełam |
nierówny, muszlowy |
| Łupliwość |
doskonała według (001) i (010) |
| Pokrój kryształu |
słupkowy, tabliczkowy |
| Układ krystalograficzny |
jednoskośny |
| Właściwości mechaniczne |
kruchy |
| Gęstość |
2,55 – 2,63 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
bezbarwny, biały, różowy, brązowawy |
| Rysa |
biała |
| Połysk |
szklisty, perłowy |
| Współczynnik załamania |
nα 1,522-1,525, nβ 1,522-1,524, nγ 1,518-1,520 |
| Inne |
optycznie ujemny |
| Dodatkowe dane | |
| Postacie alotropowe | |
Ortoklaz – minerał z gromady krzemianów, jedna z trzech (oprócz mikroklinu i sanidynu) odmian polimorficznych skalenia potasowego.
Nazwa pochodzi od gr. orthos = prosty oraz klao = łamię (klan = łamać; klasis = łupliwy) – nazwa nawiązuje do prostego kąta między płaszczyznami łupliwości w tym minerale.
Właściwości
Charakterystyka
Tworzy kryształy o pokroju tabliczkowym, słupkowym, często zbliźniaczone (bliźniaki baweńskie, karlsbadzkie – najładniejsze znaleziono w Karlovych Varach i manebachskie). Występuje też w formie skupień ziarnistych i zbitych. Jest kruchy, przezroczysty. Niekiedy wykazuje opalescencję o charakterze adularyzacji. Wywołują ją uporządkowane, drobne, wrostki albitu. Takie skalenie nazywa się kamieniami księżycowymi. Niektóre odmiany wykazują efekt kociego oka.
Granica pomiędzy ortoklazem a sanidynem jest ustanowiona na podstawie pomiaru trójskosności lub według kąta osi optycznych.
Asocjacje: współwystępuje z kwarcem, albitem, oligoklazem, muskowitem, biotytem, schörlem, hornblendą, oraz z berylem. Może oczywiście tworzyć asocjacje z wieloma innymi minerałami np. w utworach pegmatytowych.
Geneza
Powstaje w skałach magmowych (głównie granitach, granodiorytach i ryolitach); w utworach hydrotermalnych (adular); w pegmatytach); w skałach metamorficznych (gnejsy; w osadowych (arkozy).
Występowanie
Główny składnik większości skał magmowych. Jest głównym składnikiem granitu, występuje też w pegmatytach, w skałach osadowych i metamorficznych np. gnejsach.
Miejsca występowania: Brazylia – Minas Gerais (występuje tu mikroklin błękitny tzw. amazonit = kamień amazoński. Czechy, Hiszpania, Niemcy, Austria, Włochy, Madagaskar.
W Polsce w skałach magmowych koło Jeleniej Góry, Strzegomia oraz w granitach tatrzańskich.
Galeria
ortoklaz 1
ortoklaz 2
ortoklaz 3
Zastosowanie
- Jest ważnym surowcem w przemyśle szklarskim do produkcji szkła
- surowiec ceramiczny do produkcji porcelany
- służy do wyrobu emalii
- drobno zmielony i zmieszany z detergentem służy do produkcji środków czyszczących
- kamienie o cechach kamieni księżycowych wykorzystywane są w jubilerstwie – szlif kaboszonowy i szlif fasetkowy
- ma znaczenie naukowe i kolekcjonerskie