Kościanik

Kościanik
	; Osteospermum spinosum
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	kościanik
	Nazwa systematyczna
	Osteospermum L.; Sp. Pl.: 923 (1753), nom. cons.
	Typ nomenklatoryczny
	O. spinosum Linnaeus
Synonimy
	Chrysanthemoides Fabr.; Eriocline Cass.; Inuloides B.Nord.; Lepisiphon Turcz.; Monilifera Adans.; Monoculus B.Nord.; Nephrotheca B.Nord. & Källersjö; Norlindhia B.Nord.; Oligocarpus Less.; Tripterachaenium Kuntze; Tripteris Less.; Xenismia DC.;

Kościanik (Osteospermum L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Należy do niego 75 gatunków^[3]. Występują one w południowo-zachodniej Azji, we wschodniej i południowej Afryce (centrum zróżnicowania stanowi południowa Afryka^[5]), a jako rośliny introdukowane także w południowo-zachodniej Europie, południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych, w Australii i Nowej Zelandii^[3]. Rosną w formacjach trawiastych, w tym też częściowo zadrzewionych^[5].

Liczne gatunki, zwłaszcza pochodzenia mieszańcowego, uprawiane są jako rośliny ozdobne^[5], przy czym najbardziej rozpowszechnione gatunki uprawiane tu tradycyjnie zaliczane wyodrębniane są współcześnie do rodzaju dimorfoteka Dimorphotheca^[6]^[3].

Morfologia

Pokrój: Byliny, drewniejące u nasady pędów półkrzewy oraz krzewy, rzadziej rośliny jednoroczne; osiągające od kilku cm do ponad 1,5 m wysokości. Pędy wzniesione lub ścielące się, nagie lub owłosione, w tym też czasem szczeciniasto lub gruczołowato^[7]; zwykle mniej lub bardziej aromatyczne^[5].
Liście: Skrętoległe lub naprzeciwległe^[8], siedzące lub ogonkowe, o blaszce pojedynczej, okrągławej, eliptycznej, lancetowatej lub równowąskiej, całobrzegie lub ząbkowane^[7].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki. Okrywa z listkami ułożonymi w jednym, dwóch lub trzech szeregach. Kwiaty języczkowe na skraju koszyczka są żółte lub pomarańczowe, żeńskie. Wewnętrzną część koszyczka zajmują kwiaty rurkowate męskie^[8], barwy białej, żółtej lub fioletowej^[5].
Owoce: Niełupki o jednakowym lub zróżnicowanym kształcie, proste lub wygięte, obłe lub trójkanciaste, czasem oskrzydlone^[8]^[7], bez puchu kielichowego^[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny astrowatych Asteraceae, w obrębie której klasyfikowany jest do podrodziny Asteroideae i plemienia Calenduleae^[9].

Wykaz gatunków^[3]

Osteospermum acanthospermum (DC.) Norl.
Osteospermum aciphyllum DC.
Osteospermum afromontanum Norl.
Osteospermum amplectens (Harv.) Norl.
Osteospermum angolense Norl.
Osteospermum apterum (B.Nord.) J.C.Manning & Goldblatt
Osteospermum armatum Norl.
Osteospermum asperulum (DC.) Norl.
Osteospermum attenuatum Hilliard & B.L.Burtt
Osteospermum auriculatum (S.Moore) Norl.
Osteospermum australe B.Nord.
Osteospermum bidens Thunb.
Osteospermum bolusii (Compton) Norl.
Osteospermum breviradiatum Norl.
Osteospermum burttianum B.Nord.
Osteospermum calcicola (J.C.Manning & Goldblatt) J.C.Manning & Goldblatt
Osteospermum calendulaceum L.f.
Osteospermum ciliatum P.J.Bergius
Osteospermum connatum DC.
Osteospermum corymbosum L.
Osteospermum crassifolium (O.Hoffm.) Norl.
Osteospermum dentatum Burm.f.
Osteospermum elsieae Norl.
Osteospermum grandidentatum DC.
Osteospermum grandiflorum DC.
Osteospermum hafstroemii Norl.
Osteospermum herbaceum L.f.
Osteospermum hirsutum Thunb.
Osteospermum hispidum Harv.
Osteospermum hyoseroides (DC.) Norl.
Osteospermum ilicifolium L.
Osteospermum imbricatum L.
Osteospermum incanum Burm.f.
Osteospermum junceum P.J.Bergius
Osteospermum karrooicum (Bolus) Norl.
Osteospermum lanceolatum DC.
Osteospermum leptolobum (Harv.) Norl.
Osteospermum microcarpum (Harv.) Norl.
Osteospermum microphyllum DC.
Osteospermum moniliferum L.
Osteospermum monocephalum (Oliv. & Hiern) Norl.
Osteospermum monstrosum (Burm.f.) J.C.Manning & Goldblatt
Osteospermum montanum Klatt
Osteospermum muricatum E.Mey. ex DC.
Osteospermum namibense Swanepoel
Osteospermum nervosum (Hutch.) Norl.
Osteospermum nordenstamii J.C.Manning & Goldblatt
Osteospermum norlindhianum J.C.Manning & Goldblatt
Osteospermum nyikense Norl.
Osteospermum oppositifolium (Aiton) Norl.
Osteospermum pinnatilobatum Norl.
Osteospermum pinnatum (Thunb.) Norl.
Osteospermum polycephalum (DC.) Norl.
Osteospermum polygaloides L.
Osteospermum polypterum (DC.) R.Sadler
Osteospermum potbergense A.R.Wood & B.Nord.
Osteospermum pterigoideum Klatt
Osteospermum pyrifolium Norl.
Osteospermum rigidum Aiton
Osteospermum rosulatum Norl.
Osteospermum rotundifolium (DC.) Norl.
Osteospermum sanctae-helenae Norl.
Osteospermum scariosum DC.
Osteospermum sinuatum (DC.) Norl.
Osteospermum spathulatum (DC.) Norl.
Osteospermum spinescens Thunb.
Osteospermum spinigerum (Norl.) Norl.
Osteospermum spinosum L.
Osteospermum striatum Burtt Davy
Osteospermum subulatum DC.
Osteospermum thodei Markötter
Osteospermum tomentosum (L.f.) Norl.
Osteospermum triquetrum L.f.
Osteospermum vaillantii (Decne.) Norl. – kościanik Vaillanta
Osteospermum volkensii (O.Hoffm.) Norl.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-12-21] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-12-21] (ang.).
1 2 3 4 5 6 Osteospermum L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-21] .
↑ Osteospermum Linnaeus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2024-12-21].
1 2 3 4 5 6 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 375. ISBN 0-333-74890-5.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 662, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
1 2 3 Osteospermum Linnaeus, [w:] Plants of the World Online [online], eFloras.org [dostęp 2024-12-21] .
1 2 3 J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 244, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .
↑ Genus Osteospermum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2024-12-21].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-12-21] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-12-21] (ang.).

[powo-3] 1 2 3 4 5 6 Osteospermum L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-21] .

[ing-4] Osteospermum Linnaeus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2024-12-21].

[philips-5] 1 2 3 4 5 6 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 375. ISBN 0-333-74890-5.

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 662, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[america-7] 1 2 3 Osteospermum Linnaeus, [w:] Plants of the World Online [online], eFloras.org [dostęp 2024-12-21] .

[kubitzki-8] 1 2 3 J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 244, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .

[grin-9] Genus Osteospermum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2024-12-21].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]