Płesznik zwyczajny

Płesznik zwyczajny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	płesznik
Gatunek	płesznik zwyczajny
	Nazwa systematyczna
	Pulicaria vulgaris Gaertn.; Fruct. Sem. Pl. 2: 461 (1791)
Synonimy
	Inula pulicaria L.
	Inula pulicaria L.
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Płesznik zwyczajny (Pulicaria vulgaris Gaertn.) – gatunek roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Występuje w południowej i środkowej Europie (na północy po Wielką Brytanię, Szwecję, kraje bałtyckie i środkową Rosję), w północnej Afryce oraz południowo-zachodniej i środkowej Azji^[3]. W Polsce rośnie w rozproszeniu na terenie całego niżu^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna z prosto wzniesioną lub podnoszącą się łodygą, pojedynczą lub rozgałęzioną, zwykle w górnej połowie, rzadko od dołu. Łodyga osiąga od 10 do 30, rzadziej 45 cm, pokryta jest krótkimi włoskami^[6].
Liście: Liście dolne zwężone w ogonki, górne – siedzące z nasadami zaokrąglonymi. Blaszki lancetowate lub jajowate, zaostrzone, na brzegu faliste lub nieregularnie ząbkowane, owłosione lub nagie^[6].
Kwiaty: Zebrane w liczne koszyczki o średnicy od 0,5 do 1 cm, które z kolei tworzą podbaldachowaty kwiatostan złożony. Środkowe koszyczki w podbaldachach są siedzące, a znajdujące się wokół rozwijają się na dłuższych szypułkach. Listki tworzące okrywę ustawione są dachówkowato w wielu szeregach, są wąskie, zaostrzone i wełnisto owłosione. Wszystkie kwiaty są brudnożółte, brzeżne w koszyczkach są języczkowate, niewiele dłuższe od listków okrywy, wąskie i prosto wzniesione^[6].
Owoce: Klinowate niełupki o długości 1,5 mm, brązowe i lśniące. Zwieńczone puchem kielichowym mającym postać postrzępionego rąbka na zewnątrz i szeregu 5–10 szczecinek wewnątrz, o długości niewiele dłuższej od owocu^[6].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna, kwitnąca od lipca do września. Rośnie na okresowo zalewanych brzegach wód, nad rzekami, strumieniami i jeziorami, też w miejscach wilgotnych na pastwiskach^[6].

Systematyka

W obrębie gatunku wyróżnia się dwa podgatunki^[3]:

Pulicaria vulgaris subsp. pomeliana (Faure & Maire) E.Gamal-Eldin – endemit Algierii
Pulicaria vulgaris subsp. vulgaris – podgatunek nominatywny, występujący w całym zasięgu gatunku

Zagrożenia

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[7] w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię NT (bliski zagrożenia)^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
1 2 3 4 Pulicaria vulgaris Gaertn., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2025-01-05] .
↑ Pulicaria vulgaris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 438, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
1 2 3 4 5 KazimierzK. Zarzycki KazimierzK., Pulicaria Gaertn., Płesznik, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 189 .
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[powo-3] 1 2 3 4 Pulicaria vulgaris Gaertn., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2025-01-05] .

[iucn-4] Pulicaria vulgaris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 438, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[zarzycki-6] 1 2 3 4 5 KazimierzK. Zarzycki KazimierzK., Pulicaria Gaertn., Płesznik, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 189 .

[7] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]