Pałac w Górze nad Narwią

Pałac w Górze nad Narwią
Zabytek: nr rej. 1015/623/62
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Góra

Typ budynku

pałac

Styl architektoniczny

klasycyzm

Architekt

Stanisław Zawadzki

Ukończenie budowy

ok. 1780

Zniszczono

II wojna światowa

Pierwszy właściciel

Stanisław Poniatowski

Położenie na mapie gminy Wieliszew
Mapa konturowa gminy Wieliszew, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Pałac w Górze nad Narwią”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pałac w Górze nad Narwią”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Pałac w Górze nad Narwią”
Położenie na mapie powiatu legionowskiego
Mapa konturowa powiatu legionowskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Pałac w Górze nad Narwią”
Ziemia52°27′07,38″N 20°46′35,29″E/52,452050 20,776469

Pałac w Górze nad Narwią – ruiny letniej rezydencji podskarbiego Stanisława Poniatowskiego. Pałac został zbudowany w stylu klasycystycznym około 1780 roku we wsi Góra, wg projektu Stanisława Zawadzkiego.


Historia

Pałac wybudowano około 1780 roku wg projektu architekta Stanisława Zawadzkiego. Rezydencję zlokalizowano na wysokim brzegu odnogi Narwi, a inicjatorem budowy był podskarbi wielki litewski i bratanek króla Stanisław Poniatowski. Poniatowski organizował spotkania wzorowane na obiadach czwartkowych swojego wuja – króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pałac gościł w swych murach takie osobistości jak Ignacy Krasicki, Adam Naruszewicz, Stanisław Trembecki i Józef Wybicki[1].

Po przejęciu tych terenów w wyniku rozbiorów przez Królestwo Prus, majątek został sprzedany 25 czerwca 1796 roku[1] i przeszedł na własność szambelana królewskiego, prezesa Senatu Księstwa Warszawskiego i Towarzystwa Gospodarczo-Rolnego Ludwika Szymona Gutakowskiego, który stworzył w Górze gospodarstwo rolne. W 1801 roku pałac namalował Zygmunt Vogel. W 1838 roku jego syn Wacław Gutakowski dokonał zamiany terenów wsi Olszewnica, Krubin, Janówek i Góra na tereny w piotrkowskim i tym samym pałac przeszedł na własność państwa, a następnie został przeznaczony na siedzibę prawosławnych archirejów, w których posiadaniu znajdywał się do I wojny światowej.

Podczas I wojny światowej w 1915 roku pałac został uszkodzony w wyniku ostrzału[2].

Od 1933 roku w odrestaurowanym budynku działała "Państwowa Niższa Szkoła Rolnicza Żeńska w Willi Górze", która od 1937 roku po przekształceniu nosiła nazwę "Państwowa Szkoła Przysposobienia Gospodyń Wiejskich w Willi Górze"[3].

Podczas II wojny światowej pałac spłonął i nie został już odbudowany. Jego teren przejął Zakład Doświadczalny Polskiej Akademii Nauk, który doprowadził do dewastacji park i najbliższe otoczenia pałacu[2]. Obecnie pałac znajduje się w stanie daleko posuniętej ruiny.

Architektura

Pałac miał kształt prostokąta z ryzalitem ma osi. Ryzalit ten był zamknięty trójbocznie. Pałac pokryty był dachem krytym dachówką. Parter zajmowało 14 pomieszczeń o charakterze reprezentacyjnym, a piętro mieściło pomieszczenia mieszkalne[1]. W pałacu znajdowało się 46 okien[2]. W centralnej części wnętrza mieściła się ośmioboczna sala balowa o wysokości dwóch kondygnacji[2]. Wnętrza ozdabiały polichromie autorstwa Szymona Mańkowskiego[1]. Około 1888 roku pałac niekorzystnie przebudowano obniżając dach[2].

Rezydencja otoczona była kilkuhektarowym parkiem, a prowadziła do niej wysadzana lipami aleja i podjazd w kształcie podkowy.

W pobliżu pałacu zachował się klasycystyczny spichlerz oraz oficyna i kuźnia z XVIII wieku.

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Nasza Historia: Początki pałacu w Górze - Gazeta Powiatowa [online], gazetapowiatowa.pl, 28 stycznia 2022 [dostęp 2022-10-24] (pol.).
  2. 1 2 3 4 5 Lechosław Herz, Mazowsze z sercem: Ruiny książęcego pałacu w Górze nad Narwią [online], Mazowsze z sercem, 7 kwietnia 2015 [dostęp 2022-10-24].
  3. ↑ Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej. R. 19, 1936 nr 12 (31 XII), [Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego], 1936 [dostęp 2022-10-25].

Bibliografia

  • Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2013,
  • M. G. Zieliński, Pałac w Górze, „Nasza Gmina” 1993, nr 3 i 4.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.