Zielonek zlepiony
.jpg) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zielonek zlepiony |
| Nazwa systematyczna | |
| Pachyphlodes conglomerata (Berk. & Broome) Doweld Index Fungorum 31: 1 (2013) | |
Zielonek zlepiony (Pachyphlodes conglomerata (Berk. & Broome) Doweld) – gatunek grzybów z rodziny kustrzebkowatych (Pezizaceae)[1]
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pachyplodes, Pezizaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi i[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1862 r. Miles Joseph Berkeley i Christopher Edmund Broome, nadając mu nazwę Pachyphloeus conglomeratus. Obecną nazwę nadał mu Aleksandr Doweld w 2013 r.[1] Synonimy[2]:
- Pachyphloeus citrinus var. conglomeratus (Berk. & Broome) Quél. 1886,
- Pachyphloeus conglomeratus Berk. & Broome 1846.
Polską nazwę rodzaju (zielonek) podaje M.A. Chmiel[3] (dla nieaktualnej nazwy Pachyploeus)[3], nazwa gatunkowa (zlepiony) jest tłumaczeniem nazwy naukowej[4].
Morfologia
O średnicy 1–3 cm i kształcie zbliżonym do kulistego lub owalnego, czasem nieregularny. Pokryty jest guzami i wgłębieniami, a u podstawy występuje sterylny nibytrzon z grzybnią. Perydium matowe, zamszowate, u starszych okazów łuseczkowate. Powierzchnia zewnętrzna początkowo plamista żółto-zielona, potem czerwono-brązowa, ale czasami intensywnie żółta lub pomarańczowo-żółta. Gleba u młodych okazów biało-żółtawa, przedzielona białymi lub szarożółtymi żyłkami, u starszych oliwkowa, żółtopomarańczowa lub zielonkawa z brązowymi żyłkami tworzącymi marmurkowatą mozaikę. Miąższ jędrny i twardy, bez wyraźnego smaku, ze słabym, nieprzyjemnym zapachem[4].
- Cechy mikroskopowe
Perydium 220–300 μm, zbudowane z kulistych, grubościennych, nieamyloidalnych komórek (sferocytów) o średnicy 15–30 μm. Ich zewnętrzna ma kolor żółtoczerwny, wewnętrzna bladożółty. W egzoperydium są włoskowate, cylindryczne pilocystydy z przegrodami, o obłych wierzchołkach i wymiarach 40-75 × 4–7 μm. Worki 8-zarodnikowe, 150-240 × 35–55 μm, na długich szypułkach, maczugowate, rzadziej cylindryczne. Worki zazwyczaj są dwurzędowe, ale czasami zarodniki są w nich ułożone chaotycznie.. Askospory 15–18 μm, kuliste, początkowo szkliste, potem żółtawe do oliwkowych, gęsto pokryte cylindrycznymi, czasem lekko zaostrzonymi, cyjanofilnymi kolcami o wysokości 1–3 μm[4].
Występowanie i siedlisko
Brak tego gatunku w opracowanej przez M.A. Chmiel w 2006 r. „Krytycznej liście wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski”[3], ale jego stanowiska podano w 2007, 2011, 2020 i 2021 r.[5], m.in. w Pieninach[6]. W internetowym atlasie grzybów znajduje się na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[5].
Ektomykoryzowy grzyb podziemny[7]. Występuje w lasach mieszanych pod ściółką[5], wyłącznie na glebach wapiennych, na niedużej głębokości (1–3 cm pod powierzchnią gleby), zwykle gromadnie[4].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2024-12-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-12-05] (ang.).
- 1 2 3 Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, s. 90, ISBN 978-83-89648-46-4.
- 1 2 3 4 Tomasz Krzyszczyk, Pachyphlodes conglomerata (Berk. & Broome) Doweld 2013 [online], Grzyby hypogeiczne Polski [dostęp 2024-12-06].
- 1 2 3 Stanowiska Pachyphlodes conglomerata w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-12-05] (pol.).
- ↑ Piotr Chachuła i inni, Grzyby podziemne Pienińskiego Parku Narodowego nowe dane o różnorodności i rozmieszczeniu, „Fragm. Florist. Geobot. Polon.”, 27 (2), 2020, s. 359–378, DOI: 10.35535/ffgp-2020-0020 [dostęp 2024-12-05].
- ↑ Carolina Piña Páez i inni, Greetings from belowground: two new species of truffles in the genus Pachyphlodes (Pezizaceae, Pezizales) from México [online] [dostęp 2024-12-06].