Pakość galaretowata
.jpg) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pakość galaretowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Leptogium cyanescens (Ach.) Körb. Syst. lich. germ. (Breslau): 420 (1855) | |
.jpg)
Pakość galaretowata (Leptogium cyanescens (Ach.) Körb.) – gatunek grzybów należący do rodziny Collemataceae[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Collemataceae, Peltigerales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go 1790 Erik Acharius, nadając mu nazwę Collema tremelloides var. cyanescens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu w roku 1803 Gustav Wilhelm Körber, przenosząc go do rodzaju Leptogium[1]. Synonimy naukowe[3]:
- Collema cyanescens (Ach.) Rabenh. 1845
- Collema tremelloides var. cyanescens Ach. 1814
- Leptogium cyanizum Nyl., in Crombie 1877
- Leptogium tremelloides var. cyanescens (Ach.) Hepp 1854
- Stephanophorus cyanizum (Nyl.) Nyl. 1900.
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia
Plecha listkowata, rozetkowata lub nieregularna, osiągająca średnicę do 6 cm lub więcej, cienka, skórkowata, głęboko wcinana, ciemnooliwkowa lub niebieskoszara, z izydiami w środkowej części. Odcinki plechy mają szerokość do 8, rzadziej 10 mm, są krótkie z szeroko zaokrąglonymi końcami, całobrzegie, karbowane lub płytko wcinane, gładkie, zachodzące na siebie i zwykle kędzierzawo wygięte. Brzegi gładkie lub z drobnymi izydiami. Izydia zwykle w płatowatych skupiskach, początkowo brodawkowate, później wydłużone, cylindryczne. Brzeżek trwały i dość gruby. Owocnik siedzący, lekanorowy, z paraplektenchymatyczną warstwą korową. Tarczka płaska lub wklęsła, czerwonobrunatna. Zarodniki typu diktiokonidium (murkowate) z poprzecznymi septami, elipsoidalno-wrzecionowate, 20-28 × 8-9 µm[4].
Pakość galaretowata od innych gatunków rodzaju Leptogium odróżna się gładką górną powierzchnią, cienkimi i zaokrąglonymi płatami, oraz cylindrycznymi i delikatnymi izydiami powstającymi jako małe białawe brodawki na górnej powierzchni plechy i wzdłuż jej brzegów[5].
Występowanie i siedlisko
Występuje na wielu wyspach i wszystkich kontynentach poza Antarktydą[6]. W Polsce Wiesław Fałtynowicz w 2003 r. przytoczył 8 stanowsik[2]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status VU – gatunek zagrożony wymarciem[7]. Od 9 października 2014 r. jest gatunkiem ściśle chronionym[8].
Rośnie na korze, skałach i na mchach, głównie w górach[2].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2025-03-19] (ang.).
- 1 2 3 4 Wiesław Fałtynowicz, Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, s. 174, ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2025-03-19] (ang.).
- ↑ Janusz Nowak, Zygmunt Tobolewski, Porosty polskie, Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 471, 475.
- ↑ Marcos Kitaura, Emerson Luiz Gumboski, Ricardo Koroiva, Five new records and an identification key of the lichen genus Leptogium from Santa Catarina state, Brazil, „Rodriguesia”, 69 (2), 2018, s. 425, DOI: 10.1590/2175-7860201869213.
- ↑ Występowanie Leptogium cyanescens na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2025-03-19].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 84, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.