Paragon fiskalny

Paragon fiskalny w postaci elektronicznej może wystawić – podobnie jak dokument papierowy – wyłącznie urządzenie fiskalne. W tym celu niezbędna jest homologacja Głównego Urzędu Miar dla każdego urządzenia fiskalnego. Wymóg posiadania tej funkcjonalności przez sprzęt fiskalny nakłada rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących (Dz.U. z 2021 r. poz. 1759)

Sposób przesyłania e-paragonu został dookreślony w nowelizacji rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie kas rejestrujących, która uspójnia treść rozporządzenia ze znowelizowaną ustawą. Zmianie ulega m.in. definicja dokumentu elektronicznego:

dokumencie w postaci elektronicznej – rozumie się przez to utworzony przez kasę on-line zbiór ustrukturyzowanych i uporządkowanych danych z dokumentów fiskalnych i niefiskalnych, zapisywanych w pamięci fiskalnej lub pamięci chronionej, w formacie określonym w protokole komunikacyjnym przesyłania danych w przypadku dokumentów fiskalnych;

Wynika z tego, iż e-paragon musi mieć konkretną strukturę (format), zgodny z formatem wysyłanym do Centralnego Repozytorium Kas^[1]. Wysyłka w tym konkretnie formacie jest przyjazna dla komputerów, ale zupełnie nieczytelna dla finalnego odbiorcy e-paragonu, co już na wstępie wymusza istnienie narzędzi pośredniczących w przedstawieniu danych paragonowych kupującemu.

Urządzenia fiskalne online wysyłają do Centralnego Repozytorium Kas prowadzonego przez Krajową Administrację Skarbową wszystkie dokumenty i rejestr czynności na urządzeniu. Tym niemniej nie trafiają do niego żadne dane, dzięki którym CRK mogłoby zidentyfikować odbiorcę e-paragonu. Wysyłka e-paragonu może odbywać się z użyciem jednorazowych identyfikatorów, które zasłaniają tożsamość kupującego.

W prasie pojawiały się trzy podstawowe metody dostarczenia e-paragonu: wysyłka na e-mail^[2], wysyłka sms^[3] oraz aplikacja mobilna na telefonie. SMS w praktyce nie będzie mógł być wykorzystany wprost ze względu na wymagania co do formatu e-paragonów. Wysyłka na e-mail jest możliwa, jednak kupujący potencjalnie utraci możliwość udowodnienia np. podczas reklamacji, iż dysponuje oryginalnym dowodem zakupu. Paragon przesłany na e-mail można bowiem swobodnie kopiować. Podawanie adresu e-mail/telefonu przy kasie także może rodzić obawy o naruszenie prywatności. Należy zatem oczekiwać pojawienia się innych metod identyfikacji – powiązania z kartą lojalnościową, kartą płatniczą lub innym dyskretnie przekazywanym identyfikatorem kupującego.

Rozwiązaniem może być aplikacja mobilna sprzedawcy (niefiskalne paragony wydaje już dziś w ten sposób np. Lidl), aplikacja mobilna banku lub inna aplikacja przeznaczona do e-paragonów. Należy zwrócić przy tym uwagę, iż sytuacja, w której dokument zostanie wysłany z urządzenia fiskalnego, ale pozostanie pod bezpośrednią kontrolą sprzedającego (np. na zarządzanych przez niego serwerach), może być interpretowana w taki sposób, iż w rzeczywistości nie został spełniony obowiązek przesłania go do kupującego. Co w efekcie implikuje na sytuację w której sprzedawca nie wydaje paragonów po transakcji, a to stanowi sankcjonowane finansowo wykroczenie skarbowe. Ponadto konsument nie ma realnej kontroli nad paragonem, co może ograniczać jego prawa konsumenckie, a także nie możliwości sprawdzenia, czy paragon w ogóle został wydany przez urządzenie fiskalne, co tworzy ryzyko rozszczelnienia systemu podatkowego. Rozwiązaniem byłoby tu wprowadzenie certyfikowanych repozytoriów paragonów elektronicznych, które mogłyby takiej weryfikacji dokonywać w imieniu konsumenta. Mechanizm wydawania e-paragonów za pośrednictwem aplikacji mobilnej może także zapewniać natychmiastową możliwość potwierdzenia przez konsumenta, iż paragon został otrzymany.

We wrześniu 2019 roku pilotaż e-paragonów rozpoczął Orlen we współpracy z PKO Bankiem Polskim^[4]. E-paragony ze stacji PKN Orlen są dostępne w aplikacji IKO wyłącznie dla zakupów zapłaconych kartami debetowymi wydanymi przez PKO Bank Polski i przypisanymi do kont w tym banku.

E-paragony w sprzedaży stacjonarnej i mające moc dokumentu fiskalnego są wydawane od lutego 2021 do zakupów realizowanych za pośrednictwem systemu Spark^[5]. Planowane są wdrożenia w LPP, Super-Pharm, Decathlon, Putka i IKEA Retail.

Od początku 2021 roku e-paragon jest wydawany z wirtualnych kas fiskalnych (kasy rejestrujące mające postać oprogramowania – aplikacji mobilnej), np. w przewozach realizowanych przez Uber czy Bolt^[6]. Pierwsze kasy tego typu zostały dopuszczone przez Główny Urząd Miar w grudniu 2020 roku i były nimi Elzab KW1 (dla Uber) i Novitus SDF-1 (dla innych operatorów usług przewozowych i taksówek)^[7].