Pareidolia

Pareidolia – zjawisko dopatrywania się znanych kształtów w przypadkowych szczegółach, czemu towarzyszy poczucie nierzeczywistego charakteru owych spostrzeżeń (co odróżnia je od iluzji), przeważnie pojawiające się przy pełnej świadomości^[1].

Znanymi przykładami pareidolii są: dopatrywanie się przez wiele osób wizerunku diabła we włosach królowej Elżbiety II na portrecie znajdującym się na kanadyjskich banknotach z 1954 roku oraz na kilku zdjęciach przedstawiających dym wydobywający się z płonącego budynku World Trade Center, a także dostrzeganie rzeźby twarzy w fotografii jednego z wypiętrzeń o rozmiarze 1,5 × 3 km na Marsie.

Częstym źródłem pareidolii jest obserwacja chmury, która dla oglądającego przypomina kształtem postacie ludzi, zwierząt itp. czy dostrzeżenie w dwóch symetrycznych, okrągłych obiektach oczu. Pareidolia to także nadinterpretacja fenomenów dźwiękowych, np. dopatrywanie się sensu w piosence puszczonej „od tyłu”. Praktycznym wykorzystaniem pareidolii jest test Rorschacha, polegający na interpretowaniu przez badanego nieforemnych, symetrycznych plam.

• 
  Elementy gdańskiego kasownika biletów tworzące kształt twarzy
• 
  Marsjańska Twarz będąca przykładem pareidolii
• 
  Banknot, na którym rzekomo można dopatrzyć się twarzy diabła we włosach królowej
• 
  Naturalna formacja skalna znana jako Sfinks
• 
  Zdjęcie fasady budynku w Clearwater, w którym niektórzy dopatrują się wizerunku Matki Boskiej
• 
  Chmury przypominające kształtem łódź podwodną
• 
  Rak wątrobowokomórkowy. Widać profil twarzy zwrócony w prawą stronę.

• apofenia
• iluzja grupowania
• test Rorschacha
• backmasking

• Czy wiesz że? Pareidolia. przystaneknauka.us.edu.pl. [dostęp 2018-06-20]. (pol.).
• Susan G. Wardle, What it means if you can see faces in objects (ang.), kanał „TED-Ed” na YouTube, 13 czerwca 2023 [dostęp 2024-10-05].