Parcani (Naddniestrze)

Pierwsza wzmianka o Parcani pochodzi z 1768 roku^[3]. Wieś powstała jako pomocnicza osada przy twierdzy benderskiej^[4]. Na przełomie XVIII i XIX wieku była już całkowicie opuszczona^[3]. Ponowny rozwój miejscowości miał miejsce na początku XIX wieku. W pierwszej kolejności w 1804 roku w Parcani powstała kolonia, do której władze rosyjskie sprowadziły 22 rodziny zajmujące się jedwabnictwem, z Besarabii (okręgu kiszyniowskiego). W dokumentach określono ich jako Mołdawian, co jednak najprawdopodobniej miało sugerować miejsce dotychczasowego zamieszkania, a nie przynależność etniczną, gdyż nazwiska osiedleńców wskazują na pochodzenie ukraińskie^[3]. Parcani rozwinęły się jednak głównie dzięki napływowi ludności bułgarskiej^[5]. Byli to przesiedleńcy z ziem bułgarskich nadal pozostających pod panowaniem tureckim, sprowadzeni przez władze rosyjskie na ziemie między Dniestrem i Prutem przyłączone do Rosji po pokoju bukareszteńskim^[6]. W 1824 roku w Parcani żyło 87 rodzin, w tym 14 pochodzenia ukraińskiego. Bułgarzy osiedleni w Parcani prawdopodobnie pochodzili z południowo-wschodniej Bułgarii. Na podstawie analizy języka, jakim posługiwali się mieszkańcy Parcani oraz spotykanych we wsi nazwisk przypuszcza się również, że część osiedleńców mogła przybyć z terenu obecnej Macedonii lub mieć pochodzenie serbskie^[1]. Dokładny moment utworzenia kolonii w Parcani nie został jednoznacznie ustalony. XIX-wieczny badacz osadnictwa bułgarskiego w Besarabii Apołłon Skałkowski, na którego pracach opierali się również późniejsi historycy, wskazywał zarówno rok 1804, jak i okres między 1806 a 1811 rokiem. Ukaz cara Aleksandra I o utworzeniu w okolicy Tyraspola kolonii dla uchodźców biegłych w jedwabnictwie pochodzi natomiast w 1808 roku^[3]. Razem z Bułgarami do Parcani przybyło również kilka rodzin pochodzenia mołdawskiego^[7].

W okresie międzywojennym Parcani znajdowały się po rosyjskiej, a następnie radzieckiej stronie granicy z Rumunią, przebiegającej na Dniestrze. Należały do Mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, a następnie, po II wojnie światowej, do Mołdawskiej SRR^[8]. W okresie radzieckim w Parcani utworzony został kołchoz im. Lenina. We wsi otwarto także szkołę średnią, bibliotekę, klub z salą kinową, pocztę^[5] oraz dom kultury^[2]. Zburzono natomiast wiejską cerkiew i zniszczono prawosławny cmentarz^[9].

W 1990 roku, po tym, gdy parlament w Kiszyniowie ogłosił niepodległość Mołdawii, zwolennicy niepodległości Naddniestrza zwołali w Parcani zjazd deputowanych ludowych, który wydał deklarację o społeczno-gospodarczym rozwoju regionu naddniestrzańskiego, ogłosił go wolną strefą ekonomiczną i ogłosił, iż niezależnie od Kiszyniowa winna nim zarządzać Rada Koordynacyjna na czele z Igorem Smirnowem^[10].

W 2015 roku w Parcani powstało prywatne muzeum historii wsi^[11].