Paweł Łuczak

Paweł Łuczak

major piechoty
Data i miejsce urodzenia	11 stycznia 1892 Łuck
Data i miejsce śmierci	9–11 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	15 Pułk Piechoty „Wilków” 54 Pułk Piechoty 24 Pułk Piechoty
Stanowiska	kwatermistrz pułku
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Paweł Łuczak (ur. 11 stycznia 1892 w Łucku, zm. 9–11 kwietnia 1940 w Katyniu) – major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Syn Piotra i Emilii z Rusaków^[1], urodzony 11 stycznia 1892 w Łucku na Wołyniu^[2]. Absolwent gimnazjum w Łucku^[3]. W 1913 ukończył Szkołę Żeglugi Rzecznej w Kijowie i został zastępcą kapitana statku na Dnieprze^[3]. Powołany do armii rosyjskiej. Po ukończeniu szkoły oficerskiej w Odessie^[3] wysłany na front austriacki. Po wyjściu z niewoli, w 1919 wstąpił do Wojska Polskiego i został przydzielony do 15 pułku piechoty^[3]. Walczył na froncie ukraińskim^[3]. W 1921 został uhonorowany Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari^[4], a we wniosku o nadanie tego odznaczenia, napisano^[3][5]:

Po zakończeniu wojny do 1929^[3] służył w 15 pp. 2 kwietnia 1929 został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1929 i 67. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[6]. W lipcu tego roku został przeniesiony do 54 pułku piechoty w Tarnopolu na stanowisko dowódcy batalionu^[7]. W październiku 1931 został przeniesiony do 24 pułku piechoty w Łucku na stanowisko kwatermistrza^[8]. Na tym stanowisku pozostawał do 1938^[3], a w następnym roku objął stanowisko II zastępcy dowódcy 39 pułku piechoty^[3].

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, w czasie kampanii wrześniowej, w nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej. W kwietniu 1940 znajdował się na liście jeńców w obozie w Kozielsku^[9]. Między 7 a 9 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego^[9] – lista wywózkowa 017/2 z 5 kwietnia 1940^[9][1], pozycja 9^[3]. Między 9 a 11 kwietnia 1940 został zamordowany w Katyniu^[9][1][3] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu^[10][11]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne^[12][13]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców^[14] pod numerem 1717^{[15][16][9][1][17]} – dosłownie opisany jako Lucztag (?) Pawel^[15][17] (raport dzienny z 12 maja 1943)^[9]. Przy jego szczątkach znaleziono: listy, kartę pocztową i kalendarz kieszonkowy^[18][17]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 01717^[18], wskazany jako Luczak Paweł^[18]. W Archiwum Robla w pakiecie 35-01^[9], figuruje w spisie nazwisk oficerów – jeńców obozu w Kozielsku – sporządzonym ołówkiem na marginesach dokumentacji medycznej kpt. Henryka Wdówki^[19], dołączonej do materiałów znalezionych przy szczątkach Augustyna Łodykowskiego^[20][9].

Był żonaty z Julią z Fabiańczuków, miał dwoje dzieci^[1].

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika^[21][22][23]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

• podporucznik – 1919
• porucznik – 1921
• kapitan – 1922

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4513 – 1921^[4]
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie^[1]
• Złoty Krzyż Zasługi – 19 marca 1936^[24]

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w Zespole Szkół w Pichlicach został zasadzony Dąb Pamięci dla uhonorowania Pawła Łuczaka^[25].

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
• Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.