Pawieł Winogradow (historyk)

Pawieł Winogradow

Data i miejsce urodzenia	18.11.1854 Kostroma
Data i miejsce śmierci	19.12.1925 Paryż
profesor
Alma Mater	Uniwersytet Moskiewski
Uczelnia	Uniwersytet Oksfordzki

Pawieł Gawriłowicz Winogradow (ros. Па́вел Гаври́лович Виногра́дов, ang. Paul Vinogradoff, ur. 30 listopada 1854 w Kostromie, zm. 19 października 1925 w Paryżu), – rosyjsko-brytyjski teoretyk i historyk prawa, przedstawiciel jurysprudencji historycznej.

Uczył się na Uniwersytecie Moskiewskim (dyplom w 1875), a w latach 1875-1876 następnie na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie (m.in. u Thodora Mommsena i Heinricha Brunnera)^[1].

Następnie wyjechał do Anglii, gdzie przez 15 miesięcy pracował w różnych placówkach naukowych (Public Record Office Muzeum Brytyjskim, Bibliotece Bodlejańskiej, Bibliotece Uniwersytetu w Cambridge. Spotkał tam również brytyjskich historyków zajmujących się prawem: Henry'ego Sumner Maine'a, Fredericka Pollocka i Frederica Williama Maitlanda. Z tego wyjazdu brało początek zainteresowanie Winogradowa angielskim prawem średniowiecznym, jak i stosowanie metody historyczno-porównawczej^[1].

W 1884 obronił w Moskwie doktorat i rozpoczął pracę na tamtejszym uniwersytecie, jednocześnie działając politycznie. Był rosyjskim liberałem, dążącym do autonomii uniwersytetów i reformy edukacji. W proteście przeciwko ograniczeniom nakładanym na wolności słowa studentów zrezygnował z posady profesorskiej (1902) i wyemigrował do Wielkiej Brytanii. Rozpoczął pracę na Uniwersytecie Oksfordzkim (1903). W 1916 uzyskał obywatelstwo brytyjskie. W 1917 uzyskał Odznakę Rycerza Kawalera^[2].

Winogradow stał się uczonym o międzynarodowej renomie. Wykładał gościnnie na uczelniach w Stanach Zjednoczonych, Francji, Indiach, Belgii, Norwegii i Rosji. W 1915 został członkiem Cesarskiej Akademii Nauk w Petersburgu. Zmarł w Paryżu w 1925 krótko po tym, jak otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Paryskiego^[3].

Winogradow pozostawił po sobie wiele historycznych analiz prawa angielskiego (szczególnie średniowiecznego)^[4]. M.in. w 1884 odkrył zbiór notatek i kazusów sądowych średniowiecznego prawnika angielskiego Henry'ego Bractona, opublikowany później przez F.W. Maitlanda jako Bracton's Note book (1887)^[5].

Był przedstawicielem jurysprudencji historycznej, badającej prawo w jego historycznym rozwoju i krytycznej wobec abstrakcyjnego podejścia analitycznego^[6]. Zdaniem jej przedstawicieli, takich jak Frederic William Maitland czy Henry Sumner Maine, historia stanowi ważny kontekst analiz prawnych i warunek zrozumienia poszczególnych instytucji. Obok swoich brytyjskich poprzedników (Maitland i Maine), na koncepcje Winogradowa wpłynęła także niemiecka Historyczna szkoła prawa i rosyjska nauka prawa^[7].

W swoich pracach Winogradow ujmował prawo komparatystycznie i historycznie. Porównywał on historyczne instytucje różnych krajów, a także badał ich ewolucję w ramach jednego społeczeństwa. Winogradow do swoich prac problem zapożyczania pojęć prawnych z innych tradycji, lecz wskazywał, że w nowym środowisku mogą one funkcjonować zupełnie inaczej^[8].

Po śmierci Wingoradowa, angielska historyczna jurysprudencja straciła na popularności na rzecz ujęć analitycznych w prawie, które miały większe znaczenie dla praktyki prawniczej. W konsekwencji, jego nazwisko jest dziś rzadko wspominane^[9] .

• 1880 Происхождение феодальных отношений в Лангобардской Италии;
• 1887 Исследования по социальной истории Англии в средние века;
  • en: 1892 Villainage in England,;
• 1904 The Teaching of Sir Henry Maine: An Inaugural Lecture,;
• 1905 The Growth of the Manor;
• 1908 English Society in the Eleventh Century,;
• 1909 Roman Law in Medieval Europe,;
• 1913 Essays in Legal History Read Before the International Congress of Historical Studies, held in London in 1913;
• 1914 Common-sense in Law;
• 1915 Self-government in Russia;
• 1920 Outlines in Historical Jurisprudence (Introduction and Tribal Law);
• 1922 Outlines in Historical Jurisprudence (The Jurisprudence of the Greek City);
• 1925 Custom and Right;
• 1928 The Collected Papers of Paul Vinogradoff 2 Vol.

• Paul Gavrilovitch Vinogradoff, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-05-30]  (ang.).
• LorrenL. Eldridge LorrenL., Gone and forgotten: Vinogradoff's historical jurisprudence, „Legal Studies”, 41, 2021, s. 194-213 .
• F.M.F.M. Powicke F.M.F.M., Paul Vinogradoff, „: The English Historical Review”, 41 (162), 1926, s. 236-243 .