Peder Ascanius
 Portret Pedera Ascaniusa (ok. 1788) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
Peder Ascanius[1] lub Peter Ascanius[2] (ur. 24 maja 1723 w Aure, zm. 4 czerwca 1803 w Kopenhadze) – norweski przyrodnik, zoolog i mineralog, uczeń Linneusza (1707–1778).
Życiorys
Peder Ascanius urodził się 24 maja 1723 roku w Aure w rodzinie pastora Mentsa Pedersena Ascaniusa (zm. 1740) i Clary Marie Schjelderup (zm. 1731)[1]. Po ukończeniu szkoły w Trondheim w 1742 roku, w latach 1742–1747 studiował medycynę na uniwersytecie w Kopenhadze[3]. W 1752 roku wyjechał na rok do Szwecji, gdzie na uniwersytecie w Uppsali studiował historię naturalną u Linneusza (1707–1778) oraz chemię i metalurgię u Johana Gottschalka Walleriusa (1709–1785)[3]. Następnie dzięki królewskiemu stypendium odbył podróż studialną po Europie, w tym Europie Środkowej i Południowej[1]. Przez rok przebywał w Lejdzie, a w Londynie spotkał się z członkami Royal Society, które przyjęło go w poczet członków[4].
Po powrocie, w 1759 roku objął stanowisko profesora zoologii i mineralogii w gabinecie historii naturalnej (duń. Natural- og Husholdnings-Kabinettet) w Kopenhadze, które piastował do 1771 roku[2]. W latach 1768–1770 prowadził badania fauny na wybrzeżu Norwegii[1]. Jednym z uczniów był Ascaniusa Morten Thrane Brünnich (1737–1827)[5].
W latach 1771–1776 pracował jako inspektor górnictwa w Kongsbergu, a od 1776 do 1788 roku nadzorował tamtejsze wydobycie[2]. Opisał wiele nowych gatunków, m.in. rybę z rodziny wstęgorowatych – króla śledziowego (Regalecus glesne)[6].
W 1788 roku powrócił do Kopenhagi, gdzie zmarł 4 czerwca 1803 roku[1].
Publikacje
Jedynym dziełem Ascaniusa z zakresu zoologii było pięciotomowe Icones rerum naturalium[1]:
- 1767 – Icones rerum naturalium, Tom 1
- 1772 – Icones rerum naturalium, Tom 2
- 1775 – Icones rerum naturalium, Tom 3
- 1777 – Icones rerum naturalium, Tom 4
- 1805 – Icones rerum naturalium, Tom 5
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 Dansk Biografisk Leksikon ↓.
- 1 2 3 Store norske leksikon ↓.
- 1 2 Berg 2011 ↓, s. 1.
- ↑ Berg 2011 ↓, s. 3.
- ↑ Berg 2011 ↓, s. 5.
- ↑ Regalecus glesne, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2025-02-08] (ang.).
Bibliografia
- Øivind Berg, Peder Ascanius (1723–1803) lærer i geologi i København og på Kongsberg, „”Fra Bergseminaret til Universitetet i Oslo og Naturhistorisk Museum” Seminar, Naturhistorisk Museum, UiO”, 20 września 2011 [dostęp 2025-02-08] (norw.).
- Peder Ascanius. W: Stamm, R. H.: Dansk Biografisk Leksikon. 2011-10-31. (duń.).
- Peter Ascanius. W: Store norske leksikon (2005–2007). (norw.).
Linki zewnętrzne
- Letter, 'Of Mount Taborg in Sweden (iron ore)' from Petrus Ascanius to Peter Collinson. [w:] Royal Society [on-line]. [dostęp 2025-02-08]. (ang.).