Pee Wee Russell

Pee Wee Russell

Imię i nazwisko	Charles Ellsworth Russell
Pseudonim	„Pee Wee”
Data i miejsce urodzenia	27 marca 1906 Maplewood
Data i miejsce śmierci	15 lutego 1969 Alexandria (Wirginia)
Instrumenty	klarnet, saksofon
Gatunki	jazz (dixieland, swing, bebop)
Zawód	muzyk
Powiązania	Eddie Condon, George Wein
Instrument
Klarnet systemu Alberta

Charles Ellsworth Russell, ps. „Pee Wee” (ur. 27 marca 1906 w Maplewood, zm. 15 lutego 1969 w Alexandrii w stanie Wirginia)^[1] – amerykański muzyk jazzowy, klarnecista, saksofonista i kompozytor.

Urodził się w Missouri, ale dorastał w Muskogee w Oklahomie. W dzieciństwie uczył się gry na różnych instrumentach – najpierw na skrzypcach, ale „nie mógł się z nimi dogadać”^[3]. Potem próbował grać na fortepianie, ale nie lubił gam i ćwiczeń Hanona. Następna była perkusja, lecz i ten instrument ze względu na wielość elementów nie przypadł mu do gustu^[4]. W końcu ojciec wziął go ze sobą na tańce do lokalnego klubie Elks, w którym grał kilkuosobowy zespół, prowadzony przez klarnecistę jazzowego z Nowego Orleanu – Alcide’a Nuneza. Nastolatek, usłyszawszy improwizacje Nuneza, oznajmił ojcu, że chce na klarnecie grać jazz. Lekcje instrumentu pobierał u klarnecisty z orkiestry miejscowego teatru.

W 1920 przeprowadził się z rodzicami do Saint Louis. Niedługo później zadebiutował zawodowo w miejscowej orkiestrze hotelu Coronado, którą kierował Herbert Berger^[4]. Ze względu na drobną budowę ciała otrzymał wtedy przydomek „Pee Wee”^[4]. Po wyjeździe do Teksasu grał w zespole Bad Boys, prowadzonym przez pianistę Pecka Kelley’ego^[1]. Poznał w nim puzonistę Jacka Teagardena, późniejszego koryfeusza jazzu. Wróciwszy do St Louis, występował w The Arcadia Ballroom z białymi pionierami jazzu – kornecistą Bixem Beiderbeckem, saksofonistą Frankiem Trumbauerem oraz Teagardenem^[4]. W 1927 przeniósł się do Nowego Jorku. Dwa lata później dokonał swoich pierwszych nagrań jako członek zespołu The Five Pennies kornecisty Reda Nicholsa^[5]. Od początku lat 30. intensywnie pracował jako sideman w studiach nagraniowych, grając nie tylko na klarnecie, ale także na saksofonach – sopranowym, altowym i tenorowym, oraz klarnecie basowym. Szereg utworów zarejestrował razem z saksofonistą Colemanem Hawkinsem. W 1932 został zaproszony do supergrupy nagraniowej The Rhythmmakers, w której grali m.in. trębacz „Red” Allen i gitarzysta Eddie Condon, z którym potem współpracował z przerwami niemal przez trzydzieści lat. Dzięki ich ówczesnym, wspólnym nagraniom stał się gwiazdorem w światku jazzu chicagowskiego^[1]. Od 1935 do 1937 grał w orkiestrze Louisa Primy. Następnie przyjął stały angaż w klubie Nick’s w Greenwich Village na Manhattanie i jednocześnie grał w big-bandzie Bobby’ego Hacketta. Potem ponownie podjął pracę z Condonem, tym razem w orkiestrze gitarzysty. Już w tym czasie był uzależniony od alkoholu i w chwilach szczerości żalił się: Kolesie z klubu Nicka i ci od Condona robili sobie ze mnie żarty, traktowali jak błazna, a ja na to pozwalałem, bo się bałem. Nie wiedziałam, dokąd pójść, gdzie się schować^[6].

W latach 40. jego stan zdrowia zaczął się pogarszać, Cierpiał na przewlekłe zapalenie trzustki, na które duży wpływ miał alkoholizm. Później wspominał: Żywiłem się koktajlami mlecznymi z brandy, kanapkami z jajecznicą i... whisky. Żebym mógł wstać z łóżka, musiałem rano wypić pół pinty whisky^[6]. W 1950 w San Francisco ostre zapalenie trzustki niemal pozbawiło go życia^[4]. Po wielotygodniowej hospitalizacji wrócił do Nowego Jorku. Do pracy przystąpił w 1952 ze zmienionym, bardziej asertywnym podejściem do swojej kariery^[1][4].

Wcześniej, bo jeszcze w czasie II wojny światowej nagrał dwa tzw. V-Discs z czterema utworami – jeden z trębaczem „Muggsym” Spanierem, a drugi z grupą All Stars. Był kompozytorem jednego z utworów, pt. Pee Wee Speaks. Wydane w styczniu 1945 przez U.S. Navy i U.S. Army w formie singli, były nadawane przez wojskowe rozgłośnie radiowe dla żołnierzy amerykańskich w kraju i za granicą.

Po powrocie do aktywności zawodowej grał z pianistą Artem Hodesem, Spanierem i Condonem. Sporadycznie prowadził też własne grupy. W 1957 został gwiazdą programu telewizji CBS „The Sound of Jazz”^[1]. W ostatniej dekadzie życia często pojawiał się na festiwalach jazzowych i uczestniczył w międzynarodowych tournées organizowanych przez producenta muzycznego i pianistę George’a Weina. Kilkakrotnie wystąpił na Newport Jazz Festival. W 1957 zagrał z oktetem kornecisty Ruby’ego Braffa. Dwa lata później z grupą Weina wykonał tam m.in. bluesa Pee Wee Russell's Unique Sound. W 1963 pojawił się w Newport w dwóch zespołach – Weina i pianisty bebopowego Theloniousa Monka. Z kwartetem Monka zagrał długie solo z w utworze Blue Monk, które spotkało się z mieszanym przyjęciem^[7]. Uchodził bowiem za muzyka dixielandowego, choć sam nigdy nie chciał być utożsamiany z konkretnym stylem. Wypowiedział się na ten temat jego stary kolega Coleman Hawkins: Przez trzydzieści lat słuchałem, jak gra te zabawne nuty. Kiedyś uważał, że są fałszywe, ale nie były. Był zawsze dalej, ale wtedy jeszcze nie było na to nazwy^[7]. Nieodosobnione były też opinie, iż „Pee Wee” wyprzedzał swoje czasy i swoją grą zapowiadał nadejście free jazzu^[7]. Kiedy razem z puzonistą wentylowym Marshallem Brownem sformował kwartet, włączył do jego repertuaru utwory luminarzy awangardy jazzowej – saksofonistów Johna Coltrane’a i Ornette’a Colemana^[1].

Na początku lat 60. dzięki zachętom swojej żony, Mary, zajął się malarstwem abstrakcyjnym^[1]. Miała nadzieję, że nowe hobby odciągnie go od alkoholu. Niestety w 1967 Mary zmarła. Jej śmierć spowodowała, że zaczął jeszcze więcej pić, co szybko wpłynęło na dalsze pogorszenie stanu jego zdrowia.

Ostatni występ dał z zespołem Weina 21 stycznia 1969 w Białym Domu na balu inaugurującym prezydenturę Richarda Nixona. Niecałe trzy tygodnie później zmarł w szpitalu w Alexandrii w Wirginii. Został pochowany w B'Nai Abraham Memorial Park w miejscowości Union Township w stanie New Jersey^[8].

• Pee Wee Russell, allmusic.com
• Pee Wee Russell, Brittanica
• Charles „Pee Wee” Russell, The Syncopated Times

• Pee Wee Russell – dyskografia