Peter Weller

Peter Weller

Imię i nazwisko	Peter Frederick Weller
Data i miejsce urodzenia	24 czerwca 1947 Stevens Point
Zawód	aktor, reżyser telewizyjny
Współmałżonek	Shari Stowe (od 2006)
Lata aktywności	od 1973

Peter Frederick Weller (ur. 24 czerwca 1947 w Stevens Point) – amerykański aktor i reżyser telewizyjny.

Odtwórca tytułowej roli oficera Alexa Jamesa Murphy’ego w sensacyjnym dramacie science fiction Paula Verhoevena RoboCop (1987), za którą był nominowany do Nagrody Saturn dla najlepszego aktora, i sequelu wyreżyserowanym przez Irvina Kershnera RoboCop 2 (1990)^[1]. Był nominowany do Oscara dla najlepszego filmu krótkometrażowego z udziałem aktorów za reżyserię 36–minutowego filmu telewizyjnego Partners (1993).

Urodził się w Stevens Point w stanie Wisconsin jako syn Dorothy Jean (z domu Davidson) i Fredericka Bradforda Wellera, prawnika, sędziego federalnego i zawodowego pilota helikoptera w United States Army^[2][3]. Wychowywał się w rodzinie katolickiej^[4]. Jego rodzina była pochodzenia angielskiego, niemieckiego, francuskiego i irlandzkiego^[5]. W wyniku pracy ojca w wojsku, Weller w dzieciństwie spędził wiele lat za granicą. Uczęszczał do szkół średnich w Heidelbergu. Jego rodzina mieszkała przez kilka lat w Niemczech Zachodnich, zanim ostatecznie przeniosła się do Teksasu, gdzie w 1965 ukończył Alamo Heights High School w San Antonio. Podczas studiów na Uniwersytecie Stanowym Północnego Teksasu, grał na trąbce w jednym z uniwersyteckich zespołów jazzowych. W 1970 zdobył tytuł Bachelor of Arts na wydziale teatralnym^[6]. W 1972 ukończył American Academy of Dramatic Arts w Nowego Jorku^[7].

Swoją karierę aktorską rozpoczął na Broadwayu w przedstawieniach: Patyki i kości Davida Rabe’a (1972) jako David, Kupiec wenecki Williama Szekspira (1973) w roli Tubala, Pełne koło Ericha Marii Remarque’a (1973) w reż. Otta Premingera jako rosyjski sierżant Mack i Summer Brave Williama Inge’a (1975) w roli Alana Seymoura^[8]. Grał także w produkcjach off-Broadwayowskich: Makbet (1974) jako Lennox^[9] czy Rebeliantka (Rebel Women, 1976) w roli porucznik Henry’ego Hitchcocka z udziałem Davida Dukesa, Johna Glovera, Mandy’ego Patinkina i Erica Robertsa, prezentowanej na Festiwalu Szekspirowskim w Nowym Jorku^[10].

Zebrał entuzjastyczne recenzje za rolę upadłego kierowcy ciężarówki Cliffa w spektaklu off-broadwayowskim Woolgatherer (1980)^[11][12]. W 1985 w Long Wharf Theatre w New Haven w Connecticut zagrał rolę Bricka w sztuce autorstwa Tennessee Williamsa Kotka na gorącym blaszanym dachu z Christine Lahti^[13][14], a także Stanleya w przedstawieniu Tramwaj zwany pożądaniem Tennessee Williamsa u boku Shirley Knight w Hartman Theatre^[15] w Columbus w Ohio. W 2006 Weller zagrał architekta Franka Lloyda Wrighta w sztuce Dom Franka w Goodman Theatre w Chicago^[16].

Po raz pierwszy wystąpił na małym ekranie w roli porucznika Fellowsa w dramacie ABC Człowiek bez kraju (The Man Without a Country, 1973) na podstawie opowiadania Edwarda Everetta Hale’a z Cliffem Robertsonem. Jego debiutem filmowym była postać stróża prawa w ostatnich latach Dzikiego Zachodu – Joe Le Forsa w westernie Richarda Lestera Butch i Sundance – Lata młodości (Butch and Sundance: The Early Days, 1979)^[17]. Następnie zagrał dramaturga off–broadwayowskiego Stevena Routledge’a w komedii romantycznej Sidneya Lumeta Co jest grane (Just Tell Me What You Want, 1980) z Ali MacGraw, Franka Hendersona w dramacie Alana Parkera Najwyższa stawka (Shoot the Moon, 1982) z Diane Keaton, Deke’a Cullovera w dramacie CBS Kobieta z Kentucky (Kentucky Woman, 1983) z Cheryl Ladd, komandora Josepha A. Hendrickssona w horrorze science fiction Tajemnica Syriusza (Screamers, 1995) na motywach opowiadania Philipa K. Dicka Druga odmiana. Rola pisarza Williama „Billa” Lee, który pracuje jako dezynfektor w dramacie psychologicznym Davida Cronenberga Nagi lunch (Naked Lunch, 1991) przyniosła mu nominację do Nagrody Genie dla najlepszego aktora pierwszoplanowego. Za rolę Dona Westa, klient Beckmana (Danny Huston) w niezależnym dramacie Ivans Xtc (2000) zdobył nominację do Independent Spirit Awards dla najlepszego aktora drugoplanowego. W serialu UPN Star Trek: Enterprise (2005) wystąpił w roli Johna Fredericka Paxtona.

Jego znaki rozpoznawcze to głęboki, niemal metaliczny głos i stalowoniebieskie oczy.

• Rafał Wilkusz. Innym być. „Film”. nr 6 (2333/LI), s. 59, sierpień 1996. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 

• Peter Weller w bazie IMDb (ang.)
• Peter Weller w bazie Filmweb
• Peter Weller w bazie Notable Names Database (ang.)
• Peter Weller w bazie Discogs.com (ang.)