Phaenicophaeus

Phaenicophaeus
Stephens, 1815[1]
Ilustracja
Kukuła sundajska (P. curvirostris)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

kukułkowe

Rodzina

kukułkowate

Podrodzina

kukułki

Plemię

Phaenicophaeini

Rodzaj

Phaenicophaeus

Typ nomenklatoryczny

Cuculus pyrrhocephalus Pennant, 1769

Synonimy
Gatunki

7 gatunków – zobacz opis w tekście

Phaenicophaeusrodzaj ptaków z podrodziny kukułek (Cuculinae) w obrębie rodziny kukułkowatych (Cuculidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji[10].

Morfologia

Długość ciała 38–50 cm; masa ciała 57–190 g[10].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1815 roku zoolog James Francis Stephens w części dotyczącej ptaków w publikacji pod redakcją George’a Shawa poświęconej zoologii[1]. Gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)[11] kukuła białobrzucha (P. pyrrhocephalus).

Etymologia

  • Phaenicophaeus: gr. φοινικοφαης phoinikophaēs ‘ze szkarłatnym wizerunkiem, błyszczący czerwony’, od φοινιξ phoinix, φοινικος phoinikos ‘karmazynowy’; φαω phaō ‘świecić’[12].
  • Malcoha: syng. nazwa Māl kōhā dla kukuły białobrzuchej[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cuculus pyrrhocephalus Pennant, 1769.
  • Melias: w mitologii greckiej Meliady były nimfami zamieszkującymi drzewa owocowe, od μηλον mēlon „owoc”[14].
  • Carpophaga: gr. καρπος karpos ‘owoc’; -φαγος -phagos ‘jedzenie’, od φαγειν phagein ‘jeść’[15].
  • Alectorops: gr. αλεκτωρ alektōr, αλεκτορος alektoros ‘kogucik’; ωψ ōps, ωπος ōpos ‘twarz, oblicze’[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cuculus pyrrhocephalus Pennant, 1769.
  • Rhopodytes: gr. ῥωψ rhōps, ῥωπος rhōpos ‘krzak’; δυτης dutēs ‘nurek’, od δυω duō ‘nurkować’[17].
  • Poliococcyx: gr. πολιος polios ‘szary’; κοκκυξ kokkux, κοκκυγος kokkugos ‘kukułka’[18]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Cuculus sumatranus Raffles, 1822.
  • Dryococcyx: gr. δρυς drus, δρυος druos ‘drzewo’; κοκκυξ kokkux, κοκκυγος kokkugos ‘kukułka’[19]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Dryococcyx harringtoni Sharpe, 1877[c].
  • Urococcyx: gr. ουρα oura ‘ogon’; κοκκυξ kokkux, κοκκυγος kokkugos ‘kukułka’[20]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Phoenicophaeus erythrognathus Hartlaub, 1844 (= Cuculus curvirostris Shaw, 1810).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[21]:

  • Phaenicophaeus pyrrhocephalus (Pennant, 1769) – kukuła białobrzucha
  • Phaenicophaeus viridirostris (Jerdon, 1840) – kukuła niebieskooka
  • Phaenicophaeus diardi (Lesson, 1830)kukuła czarnobrzucha
  • Phaenicophaeus sumatranus (Raffles, 1822) – kukuła rdzawobrzucha
  • Phaenicophaeus tristis (Lesson, 1830) – kukuła długosterna
  • Phaenicophaeus oeneicaudus J. Verreaux & E. Verreaux, 1855 – kukuła zielonobrzucha
  • Phaenicophaeus curvirostris (Shaw, 1810) – kukuła sundajska

Uwagi

  1. 1 2 Nowa nazwa dla Phaenicophaeus Stephens, 1815.
  2. Nowa nazwa dla Melias Blyth, 1845 i Melias Bonaparte, 1854 (nie Gloger, 1827).
  3. Podgatunek P. curvirostris.

Przypisy

  1. 1 2 J.F. Stephens: Phænicophæus. Malkoha. W: G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 9: Aves. Cz. 1. London: Printed for G. Kearsley, 1815, s. 58. (ang.).
  2. G. Cuvier & H.R. Schinz: Das Thierreich eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie. Cz. 1: Säugethiere und Vögel. Stuttgart: J.S. Cotta, 1821, s. xxxvi, 665. (niem.).
  3. C.W.L. Gloger. Etwas über einige ornithologische Gattungsbez nennungen. „Notizen aus dem Gebiete der Natur- und Heilkunde”. 16, s. kol. 278, 1827. (niem.).
  4. G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 2: Aves. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1828, s. tab. A. (łac.).
  5. J. Verreaux & E. Verreaux. Notice sur le genre Phænicophæus, Vieill., Malcoha, Cuv.. „Revue et Magasin de Zoologie pure et appliquée”. 2e Série. 7, s. 356, 1855. (fr.).
  6. J. Cabanis & F. Heine: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 4: Klettervögel. Cz. 1: Kuckuke und Faulvögel. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1862–1863, s. 61. (niem.).
  7. R.B. Sharpe. On the Cuculidae of the Ethiopian Region. Proceedings of the Zoological Society of London”. 1873, s. 606, 1873. (ang.).
  8. R.B. Sharpe. On the Birds collected by Professor J.B. Steere in the Philippine Archipelago. „Transactions of the Linnean Society of London”. Second Series (Zoology). 1, s. 321, 1877. (ang.).
  9. G.E. Shelley: Catalogue of the Picariæ in the collection of the British Museum. Cz. 19. Printed by order of the Trustees: London, 1871, s. 398, seria: Catalogue of the Birds in the British Museum. (ang.).
  10. 1 2 D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Cuckoos (Cuculidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Phaenicophaeus, DOI: 10.2173/bow.cuculi1.01 [dostęp 2024-11-08] (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  11. J.L. Peters: Check-list of birds of the world. Cz. 4. Cambridge: Harvard University Press, 1940, s. 56. (ang.).
  12. The Key to Scientific Names, Phaenicophaeus [dostęp 2019-11-05].
  13. The Key to Scientific Names, Malcoha [dostęp 2019-11-05].
  14. The Key to Scientific Names, Melias [dostęp 2019-11-05].
  15. The Key to Scientific Names, Carpophaga [dostęp 2019-11-05].
  16. The Key to Scientific Names, Alectorops [dostęp 2019-11-05].
  17. The Key to Scientific Names, Rhopodytes [dostęp 2019-11-05].
  18. The Key to Scientific Names, Poliococcyx [dostęp 2019-11-05].
  19. The Key to Scientific Names, Dryococcyx [dostęp 2019-11-05].
  20. The Key to Scientific Names, Urococcyx [dostęp 2019-11-05].
  21. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Phaenicophaeini Horsfield, 1822 (wersja: 2024-09-30). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-08].

Bibliografia

  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).