Kolcownica świerkowa

Kolcownica świerkowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	chropiatkowce
Rodzina	chropiatkowate
Rodzaj	korkoząb
Gatunek	kolcownica świerkowa
	Nazwa systematyczna
	Phellodon violascens (Alb. & Schwein.) A.M. Ainsw.; Index Fungorum 401: 1 (2019)

Kolcownica świerkowa (Phellodon violascens (Alb. & Schwein.) A.M. Ainsw.) – gatunek grzybów z rodziny chropiatkowatych (Thelephoraceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phellodon, Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisali go w 1815 r. Johannes Baptista von Albertini i Lewis David von Schweinitz, nadając mu nazwę Hydnum violascens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2019 r. A.M. Ainsworth^[1].

Ma 9 synonimów. Niektóre z nich:

Bankera carnosa (Banker) Snell, E.A. Dick & Taussig 1956
Bankera violascens (Alb. & Schwein.) Pouzar 1955
Calodon carnosus (Banker) Romagn. 1969
Phellodon carnosus Banker 1913^[2].

Nazwy polskie: kolcownica świerkowa (Władysław Wojewoda 2003), kolcownica fioletowawa (Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda 1983), kolczak popielaty (Franciszek Błoński 1890), kolczak wgłębiony (Józef Teodorowicz 1933)^[3]. Wszystkie te nazwy są niespójne z aktualną nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–10 cm. Początkowo wypukły, potem spłaszczony, w końcu wklęsły. Powierzchnia kutnerowata lub łuskowata, fioletowobrązowa do fioletowoszarej^[4].

Trzon

Wysokość 4–10 cm, średnica 0,5–2 cm, walcowaty lub stożkowaty, centralny, ale czasami ekscentryczny, tej samej barwy co kapelusz, lub nieco ciemniejszy. Czasami górne części sąsiednich trzonów zrastają się z sobą, lub trzon dzieli się na kilka zakończonych małymi kapeluszami. Powierzchnia delikatnie pilśniowata, matowa^[4].

Hymenofor

Kolczasty. Kolce krótkie, o długości do 2 mm, początkowo białawe, potem szare^[4]. Kolce zwykle zbiegają po trzonie^[5].

Miąższ

Miękki, niestrefowany, białawy z różowofioletowym nalotem, w trzonie ciemniejszy, o barwie od brązowej do purpurowobrązowej^[5].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki kuliste, drobnokolczaste, szkliste, w masie białe^[4].

Gatunki podobne

Podobne są niektóre inne gatunki Phellodon (korkoząb) i Hydnellum (kolczakówka). Kolcownica świerkowa odróżnia się od nich m.in. niestrefowanym miąższem^[5].

Występowanie

Kolcownica świerkowa występuje w Ameryce Północnej i Europie. W Europie najliczniejsze stanowiska podano na Półwyspie Skandynawskim, w pozostałych rejonach występuje w rozproszeniu, brak jej na Bałkanach i we Włoszech^[6]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytacza 7 stanowisk podanych w latach 1890–2002^[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów^[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia^[8]. Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Estonii, Szwecji, Wielkiej Brytanii^[3].

Grzyb naziemny występujący w lasach iglastych, wśród mchów pod świerkami. Owocniki wytwarza zazwyczaj od sierpnia do października^[3].

Przypisy

1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2022-04-09] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-04-09] .
1 2 3 4 WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
1 2 3 4 J.J. Breitenbach J.J., F.F. Kranzlin F.F., Fungi of Switzerland. Boletales and agarics. Strobilomycetaceae and Boletaceae, Paxillaceae, Gomphidiaceae, Hygrophoraceae, Tricholomataceae, Polyporaceae (lamellate), t. 3, Lucerna: Edition Mykologia, 1991 .
1 2 3 PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
↑ Miejsca występowania Bankera violascens na świecie (mapa) [online] [dostęp 2022-04-09] .
↑ Aktualne stanowiska kolcownicy świerkowej w Polsce [online] [dostęp 2022-04-09] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[if-1] 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2022-04-09] .

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2022-04-09] .

[check-3] 1 2 3 4 WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[bre-4] 1 2 3 4 J.J. Breitenbach J.J., F.F. Kranzlin F.F., Fungi of Switzerland. Boletales and agarics. Strobilomycetaceae and Boletaceae, Paxillaceae, Gomphidiaceae, Hygrophoraceae, Tricholomataceae, Polyporaceae (lamellate), t. 3, Lucerna: Edition Mykologia, 1991 .

[wag-5] 1 2 3 PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[gbif-6] Miejsca występowania Bankera violascens na świecie (mapa) [online] [dostęp 2022-04-09] .

[atlas-7] Aktualne stanowiska kolcownicy świerkowej w Polsce [online] [dostęp 2022-04-09] .

[mirek-8] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]