Pietro Tenerani
 | |
| Data i miejsce urodzenia |
11 listopada 1789 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
14 grudnia 1869 |
| Narodowość | |
| Alma Mater |
Accademia di belle arti di Carrara |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Odznaczenia | |
 | |
Pietro Tenerani (ur. 11 listopada 1789 w Torano, zm. 14 grudnia 1869 w Rzymie) – włoski rzeźbiarz.
Biografia
Pietro Tenerani urodził się w Torano pod Carrarą 11 listopada 1789. Kształcił się w Accademia di belle arti w Carrarze, gdzie profesorami byli: Lorenzo Bartolini, Pietro Marchetti (wuj rzeźbiarza), Jean-Baptiste Frédéric Desmarais[1]. Od 1813 przebywał w Rzymie. Uczył się u Antoniego Canovy i Bertela Thorvaldsena. Od 1825 był członkiem i profesorem Akademii Świętego Łukasza, w 1857 wybrano go jej prezydentem. Od 1860 roku pełnił funkcję dyrektora Muzeów Watykańskich. Był zwolennikiem puryzmu, a następnie naturalizmu. Znany ze swoich umiejętności rzeźbiarskich, tworzył postacie i grupy mitologiczne, posągi upamiętniające, figury sakralne oraz pomniki nagrobne[2]. Dla Museo Pio-Clementino odrestaurował antyczną rzeźbę Herkulesa[3]. W 1852 został odznaczony Pour le Mérite za Naukę i Sztukę[4]
Tenerani był autorem rzeźbionych popiersi grupy Polaków. Sportretował: Zofię Katarzynę Branicką-Odescalchi, Zygmunta Krasińskiego, Elizę z Branickich Krasińską[5], Bolesława Potockiego[6], Tadeusza Doria-Dernałowicza. Rzeźbiarz wykonał również w 1825 roku gipsowy model płyty na grób księżnej Czartoryskiej – Dusze wzlatujące ku Niebu (wł. Le anime che volano in cielo)[7].
Uczniem Pietro Teneraniego był polski rzeźbiarz Tomasz Oskar Sosnowski[8].
Rzeźbiarz zmarł w Rzymie 14 grudnia 1869 roku[2].
Wybór dzieł
Spod dłuta Teneraniego wyszły, m.in. takie rzeźby, jak[2]:
- Psyche porzucona (wł. Psiche abbandonata, 1819), Florencja, Galleria Nazionale d’Arte Moderna
- Wenus zraniona cierniem róży (1823), Ermitaż
- Popiersie Bertela Thorvaldsena (1824), Rzym, Akademia Świętego Łukasza
- Nagrobek Piusa VIII (1830), Bazylika watykańska
- Psyche omdlała (wł. Psiche svenuta, przed 1836), Ermitaż
- Flora (1840), Ermitaż
- Posąg Simóna Bolívara (1842), Bogota
- Zdjęcie z krzyża (wł. Deposizione, relief, 1844), Bazylika laterańska[9]
- Flora (1848), Buckingham Palace[10]
- Popiersie hrabiego Chambord (1840), Beauvais, Musée départemental de l'Oise[11]
- Popiersie autoportret (1856), Museo di Roma[12]
- Faun grający na aulosie (1859), Palermo, Villa Tasca
- Chrystus Odkupiciel (wł. Cristo Redentore, 1869–1871), Rzym, Bazylika Santa Maria sopra Minerva[13]
- Posąg św. Jana Ewangelisty (1836), Neapol, Kościół S. Francesco di Paola
- Posąg Simóna Bolívara (1852), Caracas
- Posąg Simóna Bolívara, Berlin
- Posąg Pellegrina Rossiego (1854), Carrara[14]
- Posąg św. Alfonsa Marii de’ Liguoriego (1839), Bazylika watykańska[15]
- Posąg św. Benedykta, Bazylika św. Pawła za Murami
- Popiersie Jezusa Chrystusa, Baku, Narodowe Muzeum Sztuki Azerbejdżanu
- Popiersie Antonia Silvaniego, Bolonia
- Popiersie Francesco Forti (1843), Pescia, Museo Civico[16]
- Popiersie nieznanej kobiety, Londyn, Heim Gallery[17]
- Anioł Zmartwychwstania, Poczdam, Kościół Pokoju
- Wulkan (1825–1849), Rzym, Galleria Nazionale d’Arte Moderna[18]
- Popiersie Zofii Katarzyny Branickiej-Odescalchi (ok. 1850), Museo di Roma[19]
- Popiersie hrabiego Zygmunta Krasińskiego (1852), popiersie w marmurze Muzeum Romantyzmu w Opinogórze[20]; gipsowy model w Museo di Roma[21]
- Popiersie Bolesława Potockiego (ok. 1850–1860), Museo di Roma
- Popiersie Tadeusza Doria-Dernałowicza (1852), Warszawa, Muzeum Narodowe
- Popiersie Elizy Franciszki z Branickich Krasińskiej, Kraków, Muzeum Narodowe
- Carlotta del Belgio, imperatrice del Messico (1864), Museo di Roma[22]
- Pomnik Marii Bold, księżnej Sapiehy, Farnworth, Anglia[23]
- Nagrobek Marii Colonna Lante, Rzym, Bazylika Santa Maria sopra Minerva
- Nagrobek Natalii Komar-Spada, Rzym, Bazylika Santa Maria sopra Minerva[24]
- Historia, model grobu Eugeniusza de Beauharnais, Rzym, Galleria Nazionale d’Arte Moderna
- Nagrobek Eugeniusza de Beauharnais, Monachium, Michaelskirche[25]
- Nagrobek Clelii Severini (1825), Rzym, Bazylika św. Wawrzyńca „in Lucina”[1]
- Nagrobek siostry Fidamante Malenotti, San Gimignano, Kościół San Girolamo[26]
Galeria
Popiersie Zygmunta Krasińskiego, Złoty Potok
Popiersie Tadeusza Doria-Dernałowicza, Warszawa
Popiersie Elizy Franciszki z Branickich Krasińskiej, Kraków.jpg)
Popiersie hr. S. Shuvalovej, Petersburg
Posąg Simóna Bolívara, Bogota
Popiersie Chrystusa, Baku
Anioł Zmartwychwstania, Poczdam
Nagrobek Piusa VIII, Rzym
Nagrobek Księcia Camillo Massimo, Rzym
Nagrobek Clelii Severini, Rzym
Omdlała Psyche, Ciudad de México_Flora_1840.jpg)
Flora, Petersburg
Przypisy
- 1 2 Pietro Tenerani. all-art.org. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).
- 1 2 3 Tenerani, Pietro (Enciclopedia on line). treccani.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Eracle. museivaticani.va. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Pietro Tenerani na liście odznaczonych
- ↑ Trzy popiersia portretowe z Europeum. mnk.pl. [dostęp 2022-07-04].
- ↑ Boleslaw Potocki. museodiroma.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Agata Rola-Bruni: Włochy: Rzymskie muzeum kustoszem polskich pamiątek. naszswiat.it, 2021-02-23. [dostęp 2022-07-04]. (pol.).
- ↑ Monumento funebre di Sosnowski Tomasz Oskar (sec. XIX). catalogo.beniculturali.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Arcibasilica Papale San Giovanni in Laterano. vatican.va. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Flora. rct.uk. [dostęp 2022-07-04]. (pol.).
- ↑ Portrait du Comte de Chambord. mudo.oise.fr. [dostęp 2022-07-04]. (fr.).
- ↑ Pietro Tenerani. Autoritratto. museodiroma.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Cristo Redentore. catalogo.beniculturali.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Palma Bucarelli: Tenerani, Pietro (Enciclopedia Italiana, 1937). treccani.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ St. Alphonsus de Liguori. stpetersbasilica.info. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).
- ↑ Ritratto di Francesco Forti. catalogo.beniculturali.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Bust of an unknown woman. artandarchitecture.org.uk. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).
- ↑ Vulcano. catalogo.beniculturali.it. [dostęp 2022-07-04]. (pol.).
- ↑ Sofia Caterina Branicka Odescalchi. museodiroma.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Muzeum Regionalne im. Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku. Jerzy Pleszyniak (red., teksty). Katowice: Wydawnictwo Alatus, 2010, s. 9. ISBN 978-83-60503-64-5.
- ↑ Ritratto del conte Zygmunt Krasinski. museodiroma.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Carlotta del Belgio, imperatrice del Messico. museodiroma.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Monument to Mary Bold, Princess Sapieha. artandarchitecture.org.uk. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).
- ↑ Monumento funebre di Tenerani Pietro (sec. XIX). catalogo.beniculturali.it. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).
- ↑ Tomb of Eugene de Beauharnais. artandarchitecture.org.uk. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).
- ↑ Chiesa di San Girolamo. catalogo.beniculturali.i. [dostęp 2022-07-04]. (wł.).